3 / 1 - 11 پاسداران دین
امام صادق علیه السلام در نامه ای به اصحاب خود :ای گروه رحمت شده رستگار! همانا خداوند با خیری که به شما بخشیده، نعمتش را بر شما کامل گردانیده است . بدانید که در علم و امر خدا چنین نیست که کسی از خلق خدا در دین او به دلخواه و رأی و قیاس عمل کند . خداوند، قرآن را فرو فرستاده و در آن، بیان هر چیز را نهاده است . خداوند برای قرآن و آموختن آن ، اهلی را قرار داده است و اهل آگاهی از قرآن را که خداوند، علم آن را بدیشان بخشیده نرسد که در آن به دلخواه و بر اساس رأی و قیاس عمل کنند . خداوند با دادن علم خود بدیشان، آنها را از این کار بی نیاز ساخته است و آن را ویژه ایشان کرده و آن علم را نزد ایشان نهاده است و این، کرامتی است که خداوند ، ایشان را با آن ارجمند داشته است . اینها همان اهل ذکری هستند که خداوند به این امّت دستور داده از ایشان بپرسند .
3 / 1 11پاسداران دینپیامبر خدا صلی الله علیه و آله به علی بن ابی طالب علیه السلام :ای علی! من و تو و دو فرزندت حسن و حسین و نُه فرزند حسین، بنیان ها و پایه های اسلام هستیم . هر که از ما پیروی کند ، رهایی می یابد و هر که از ما باز ماند ، رو به سوی آتش دارد .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :در هر نسلی از امّت من ، دادگری از اهل بیتم حضور دارد که تحریف زیاده روان ، در لباس دین در آمدن مُبطلان و تأویل جاهلان را از این دین دور می کند . امامان شما، همان راهبران شما به سوی خداوند عز و جلاند . پس بنگرید که در دین و نماز خود، به چه کسانی اقتدا می کنید؟
.
ص: 510
الإمام الصادق علیه السلام :إنَّ العُلَماءَ وَرَثَهُ الأَنبِیاءِ ، وذاکَ أنَّ الأَنبِیاءَ لَم یورِّثوا دِرهَما ولا دینارا ، وإنَّما أورَثوا أحادیثَ مِن أحادیثِهِم ، فَمَن أخَذَ بِشَیءٍ مِنها فَقَد أخَذَ حَظّا وافِرا ، فَانظُروا عِلمَکُم هذا عَمَّن تَأخُذونَهُ ؟ فَإِنَّ فینا أهلَ البَیتِ فی کُلِّ خَلَفٍ عُدولاً ، یَنفونَ عَنهُ تَحریفَ الغالینَ وَانتِحالَ المُبطِلینَ وتَأویلَ الجاهِلینَ . (1)
الإمام الرضا علیه السلام فی صِفَهِ الإِمامِ :ناصِحٌ لِعِبادِ اللّهِ ، حافِظٌ لِدینِ اللّهِ . (2)
3 / 1 12أبوابُ اللّهِ عز و جلرسول اللّه صلی الله علیه و آله :نَحنُ بابُ اللّهِ الَّذی یُؤتی مِنهُ ، بِنا یَهتَدِی المُهتَدونَ . (3)
الإمام علیّ علیه السلام فی خُطبَهٍ یَذکُرُ فیها فَضائِلَ أهلِ البَیتِ علیهم السلام :نَحنُ الشِّعارُ (4) وَالأَصحابُ ، وَالخَزَنَهُ وَالأَبوابُ ، ولا تُؤتَی البُیوتُ إلّا مِن أبوابِها ، فَمَن أتاها مِن غَیرِ أبوابِها سُمِّیَ سارِقا . (5)
.
1- .الکافی : ج 1 ص 32 ح 2 ، بصائر الدرجات : ص 10 ح 1 کلاهما عن أبی البختریّ ، مجمع البحرین : ج 1 ص 542 وفیه ذیله من «فإنّ فینا» ، بحار الأنوار : ج 2 ص 92 ح 21 .
2- .الکافی : ج 1 ص 202 ح 1 ، عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 1 ص 221 ح 1 ، الأمالی للصدوق : ص 778 ح 1049 ، الاحتجاج : ج 2 ص 445 ح 310 ، الغیبه للنعمانی : ص 222 ح 6 کّلها عن عبدالعزیز بن مسلم ، بحار الأنوار : ج 25 ص 126 ح 4 .
3- .فضائل الشیعه : ص 50 ح 7 ، تأویل الآیات الظاهره : ج 2 ص 509 ح 11 کلاهما عن أبی سعید الخدری ، الاحتجاج : ج 1 ص 540 ح 540 ، شرح الأخبار : ج 2 ص 343 ح 687 کلاهما عن الأصبغ بن نباته عن الإمام علیّ علیه السلام ولیس فیهما ذیله ، بحار الأنوار : ج 25 ص 2 ح 3 .
4- .الشعار: الثوب الذی یلی الجسد لأنّه یلی شعره، ویراد به الخاصّه والبطانه (النهایه : ج2 ص480).
5- .نهج البلاغه : الخطبه 154 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 499 ح 9209 بزیاده «السدنه» بعد «والأصحاب» ، بحار الأنوار : ج 26 ص 266 ح 53 .
ص: 511
3 / 1 - 12 باب های خداوند
امام صادق علیه السلام :عالمان ، وارثان انبیایند و این از آن روست که پیامبران، نه درهمی به ارث می نهند ، نه دیناری؛ بلکه احادیثی از احادیث خود را به ارث می نهند . پس هر که قدری از احادیث را فرا گیرد، به بهره ای فراوان دست یافته است . پس بنگرید دانش خود را از چه کسی فرا می گیرید؛ زیرا در هر نسل، افراد عادلی از ما اهل بیت هستند که تحریف زیاده روان ، در لباس دین در آمدن مُبطلان و تأویل جاهلان را از این دین دور می کنند .
امام رضا علیه السلام در توصیف امام :خیرخواه بندگان خدا و پاسدار دین خداست .
3 / 1 12باب های خداوندپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ما، باب خداییم که از آن وارد می شوند . با ما ، هدایت جویان ره می یابند .
امام علی علیه السلام در سخنرانی ای که در آن فضایل اهل بیت علیهم السلام را بر می شمارد :ماییم خواص و اصحاب و خزانه داران و درها ، و جز از در ، به خانه در نمی آیند و هر کس جز از درِ خانه وارد شود ، او را دزد می نامند .
.
ص: 512
عنه علیه السلام :إنَّ اللّهَ تَبارَکَ وتَعالی لَو شاءَ لَعَرَّفَ العِبادَ نَفسَهُ ، ولکِن جَعَلَنا أبوابَهُ وصِراطَهُ ، وسَبیلَهُ وَالوَجهَ الَّذی یُؤتی مِنهُ ، فَمَن عَدَلَ عَن وَلایَتِنا أو فَضَّلَ عَلَینا غَیرَنا فَإِنَّهُم عَنِ الصِّراطِ لَناکِبونَ ، فَلا سَواءٌ مَنِ اعتَصَمَ النّاسُ بِهِ (1) ، ولا سَواءٌ حَیثُ ذَهَبَ النّاسُ إلی عُیونٍ کَدِرَهٍ یَفرُغُ بَعضُها فی بَعضٍ ، وذَهَبَ مَن ذَهَبَ إلَینا إلی عُیونٍ صافِیَهٍ تَجری بِأَمرِ رَبِّها ، لا نَفادَ لَها ولَا انقِطاعَ . (2)
الإمام الصادق علیه السلام :الأَوصِیاءُ هُم أبوابُ اللّهِ عز و جل الَّتی یُؤتی مِنها ، ولَولاهُم ما عُرِفَ اللّهُ عز و جل ، وبِهِمُ احتَجَّ اللّهُ تَبارَکَ وتَعالی عَلی خَلقِهِ . (3)
3 / 1 13عُرفاءُ اللّهِ عز و جلرسول اللّه صلی الله علیه و آله لِعَلِیٍّ علیه السلام :ثَلاثٌ اُقسِمُ أنَّهُنَّ حَقٌّ : إنَّکَ وَالأَوصِیاءَ مِن بَعدِکَ عُرفاءُ لا یُعرَفُ اللّهُ إلّا بِسَبیلِ مَعرِفَتِکُم ، وعُرفاءُ لا یَدخُلُ الجَنَّهَ إلّا مَن عَرَفَکُم وعَرَفتُموهُ ، وعُرفاءُ لا یَدخُلُ النّارَ إلّا مَن أنکَرَکُم وأنکَرتُموهُ . (4)
.
1- .قال الفیض الکاشانیّ قدس سره : یعنیلیس کلّ من اعتصم به الناس سواء فی الهدایه ، ولا سواء فیما یسقیهم ، بل بعضهم یهدیهم إلی الحقّ وإلی صراط مستقیم ، ویسقیهم من عیون صافیه ، وبعضهم یذهب بهم إلی الباطل وإلی طریق الضلال، ویسقیهم من عیون کدره، کما یفسّره فیما بعد، «یفرغ» أی یصبّ بعضها فی بعض حتّی یفرغ (الوافی : ج 22 ص 87) .
2- .الکافی : ج 1 ص 184 ح 9 ، بصائر الدرجات : ص 497 ح 8 ، مختصر بصائر الدرجات : ص 55 کلّها عن مقرن عن الإمام الصادق علیه السلام ، تفسیر فرات : ص 143 ح 174 عن الأصبغ بن نباته وکلاهما نحوه ، تأویل الآیات الظاهره : ج 1 ص 176 ح 13 وفیه صدره إلی «لناکبون» ، بحار الأنوار : ج 24 ص 253 ح 14 .
3- .الکافی : ج 1 ص 193 ح 2 ، تأویل الآیات الظاهره : ج 1 ص 86 ح 72 کلاهما عن أبی بصیر .
4- .الخصال : ص 150 ح 183 ، بصائر الدرجات : ص 498 ح 10 و ص 499 ح 12 ، بحار الأنوار : ج 23 ص 99 ح 2 .
ص: 513
3 / 1 - 13 کدخدایان خدا
امام علی علیه السلام :اگر خداوند تبارک و تعالی بخواهد ، خود را به بندگانش می شناساند ؛ لیکن ما را درها و راه خود گردانید و طریق و سویی قرار داد که از آن می آیند . پس هر که از ولایت ما کناره گیرد ، یا دیگری را بر ما برتری دهد ، از راه، منحرف شده است . پس کسانی که مردم بدیشان چنگ در می زنند ، (1) [در هدایت ]یک سان نیستند و کسانی که مردم را به چشمه های کدر و آلوده راه می برند ، برابر نیستند، و آنها که با ما باشند ، به چشمه هایی گوارا می رسند که به امر پروردگارشان در جوشش اند و هیچ خشکی و پایانی ندارند .
امام صادق علیه السلام :اوصیا همان درهای خداوند عز و جل هستند که از آن وارد می شوند و اگر ایشان نبودند ، خداوند عز و جل شناخته نمی شد . خداوند تبارک و تعالی با آنها بر خلقش حجّت می آورد .
3 / 1 13کدخدایان خداپیامبر خدا صلی الله علیه و آله به علی علیه السلام :سه چیز است که به حق بودنشان سوگند می خورم : این که تو و اوصیای پس از تو، کدخدایانی هستید که خداوند، جز از راه شناختِ شما شناخته نمی شود و کدخدایانی هستید که کسی به بهشت وارد نمی شود ، مگر کسی که شما را بشناسد و شما هم او را بشناسید و کدخدایانی هستید که در آتش وارد نمی شود ، مگر کسی که شما را [بر حق] نشناسد و شما هم او را [بر صراط حق ]نشناسید .
.
1- .فیض کاشانی می گوید : کسانی که بدیشان چنگ در می زنند ، در هدایت ، برابر نیستند و کسانی که از آبشخور آنان می نوشند نیز یک سان نیستند ؛ بلکه برخی از آنان ، مردم را به حق و به راه مستقیم ، ره نمون می شوند و از چشمه های خالص می نوشانند ، و برخی دیگر، مردم را به باطل و گم راهی می برند و از چشمه های آلوده می آشامانند .
ص: 514
عنه صلی الله علیه و آله لِعَلِیٍّ علیه السلام :یا عَلِیُّ ، أنتَ وَالأَوصِیاءُ مِن وُلدِکَ أعرافُ اللّه بَینَ الجَنَّهِ وَالنّارِ ، لا یَدخُلُها إلّا مَن عَرَفَکُم وعَرَفتُموهُ ، ولا یَدخُلُ النّارَ إلّا مَن أنکَرَکُم وأنکَرتُموهُ . (1)
الإمام علیّ علیه السلام :إنَّما الأَئِمَّهُ قُوّامُ اللّهِ عَلی خَلقِهِ ، وعُرفاؤُهُ عَلی عِبادِهِ ، ولا یَدخُلُ الجَنَّهَ إلّا مَن عَرَفَهُم وعَرَفوهُ ، ولا یَدخُلُ النّارَ إلّا مَن أنکَرَهُم وأنکَروهُ . (2)
عنه علیه السلام :الأَوصیاءُ أصحابُ الصِّراطِ وُقوفٌ عَلَیهِ ، لا یَدخُلُ الجَنَّهَ إلّا مَن عَرَفَهُم وعَرَفوهُ ، ولا یَدخُلُ النّارَ إلّا مَن أنکَرَهُم وأنکَروهُ ، لِأَنَّهُم عُرَفاءُ اللّهِ ، عَرَّفَهُم عَلَیهِم عِندَ أخذِ المَواثیقِ عَلَیهِم ، ووَصَفَهُم فی کِتابِهِ ، فَقالَ جَلَّ وعَزَّ : «وَعَلَی الأَْعْرَافِ رِجَالٌ یَعْرِفُونَ کُلًّا بِسِیمَاهُمْ» (3) هُمُ الشُّهداءُ عَلی أولِیائِهِم ، وَالنَّبِیُّ الشَّهیدُ عَلَیهِم . (4)
تفسیر العیّاشی عن هلقام عن الإمام الباقر علیه السلام ، قالَ :سَأَلتُهُ علیه السلام عَن قَولِ اللّهِ : «وَعَلَی الأَْعْرَافِ رِجَالٌ یَعْرِفُونَ کُلًّا بِسِیمَاهُمْ» : ما یَعنی بِقَولِهِ «وَعَلَی الأَْعْرَافِ رِجَالٌ» ؟ قالَ: ألَستُم تُعَرِّفونَ عَلَیکُم عُرَفاءَ (5) عَلی قَبائِلِکُم لِیَعرِفونَ (لِیَعرِفوا) مَن فیها مِن صالِحٍ أو طالِحٍ ؟ قُلتُ : بَلی ، قَال : فَنَحنُ اُولئِکَ الرِّجالُ الَّذینَ یَعرِفونَ کُلّاً بِسیماهُم . (6)
.
1- .دعائم الإسلام : ج 1 ص 25 ، تفسیر العیّاشی : ج 2 ص 18 ح 44 عن سلمان وفیه «بعدک» بدل «ولدک» ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 3 ص 233 ، إرشاد القلوب : ص 298 ، بحار الأنوار : ج 24 ص 253 ح 13 .
2- .نهج البلاغه : الخطبه 152 ، کشف المحجّه : ص 273 نحوه ، غرر الحکم : ج 3 ص 94 ح 3911 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 179 ح 3688 ، بحار الأنوار : ج 29 ص 623 ح 36 .
3- .الأعراف : 46 .
4- .بصائر الدرجات : ص 498 ح 9 عن زرّ بن حبیش ، کشف المحجّه : ص 273 نحوه ، مختصر بصائر الدرجات : ص 53 ، بحار الأنوار : ج 6 ص 232 ح 46 .
5- .عریف القوم : سیّدهم ، والعریف : القیّم والسیّد لمعرفته بسیاسه القوم (لسان العرب : ج 9 ص 238 «عرف») .
6- .تفسیر العیّاشی : ج 2 ص 18 ح 43 ، بصائر الدرجات : ص 496 ح 3 نحوه ، بحار الأنوار : ج 8 ص 336 ح 8 .
ص: 515
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به علی علیه السلام :ای علی! تو و اوصیا از نسل تو ، اعرافِ میان بهشت و دوزخ هستید که بدان وارد نمی شود ، مگر کسی که شما را بشناسد و شما هم او را بشناسید ، و به آتش وارد نمی شود ، مگر کسی که شما را [بر حق] نشناسد و شما هم او را [بر صراط حق] نشناسید .
امام علی علیه السلام :همانا امامان ، کارگزاران خدایند در میان خلق او و کدخدایان او در میان بندگانش . به بهشت وارد نمی شود ، مگر کسی که آنها را بشناسد و ایشان هم او را بشناسند و به آتش وارد نمی شود ، مگر کسی که آنها را نشناسد و آنها هم او را نشناسند .
امام علی علیه السلام :اوصیا، صاحبان صراط اند و بر آن ایستاده اند . به بهشت وارد نمی شود ، مگر کسی که آنها را بشناسد و آنها هم او را بشناسند ، و به آتش وارد نمی شود ، مگر کسی که ایشان را نشناسد و آنها هم او را نشناسند ؛ زیرا آنها کدخدایان خدایند و خداوند، هنگام گرفتن پیمان از ایشان، اوصیا را بدیشان شناسانده است و در کتابِ خود، چنین توصیفشان کرده است : «و بر اعراف (بلندی های حایل میان بهشت و دوزخ) مردانی هستند که هر یک را به سیمایشان می شناسند» . آنها گواهانِ دوستان خودند و پیامبر ، گواه بر ایشان است .
تفسیر العیّاشی به نقل از هِلقام :از امام باقر علیه السلام در باره این سخن خداوند : «و بر اعراف، مردانی هستند که هر یک را از سیمایشان می شناسند» پرسیدم که: مقصود از «و بر اعراف، مردانی هستند» چیست؟ امام علیه السلام فرمود : «آیا شما کدخدایانی را بر قبیله هایتان نمی گمارید تا نیکوکار و بدکردار ایشان را شناسایی کنند؟» . گفتم : آری . فرمود : «ما همان مردانی هستیم که هر یک را از سیمایشان می شناسیم» .
.
ص: 516
مقتضب الأثر عن أبان بن عمر :کُنتُ عِندَ أبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام فَدَخَلَ عَلَیهِ سُفیانُ بنُ مُصعَبٍ العَبدِیُّ فَقالَ : جَعَلَنِی اللّهُ فِداکَ ، ما تَقولُ فی قَولِهِ تَعالی ذِکرُهُ : «وَعَلَی الأَْعْرَافِ رِجَالٌ یَعْرِفُونَ کُلًّا بِسِیمَاهُمْ» ؟ قالَ : هُمُ الأَوصِیاءُ مِن آلِ مُحَمَّدٍ الاِثنا عَشَرَ ، لا یَعرِفُ اللّهَ إلّا مَن عَرَفَهُم وعَرَفوهُ ، قالَ : فَمَا الأَعرافُ جُعِلتُ فِداکَ ؟ قالَ : کَثائِبُ (1) مِن مِسکٍ عَلَیها رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله وَالأَوصِیاءُ ، یَعرِفونَ کُلّاً بِسیماهُم . (2)
3 / 1 14أرکانُ الأَرضِالإمام الباقر علیه السلام :إنَّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله بابُ اللّهِ الَّذی لا یُؤتی إلّا مِنهُ ، وسَبیلُهُ الَّذی مَن سَلَکَهُ وَصَلَ إلَی اللّهِ عز و جل ، وکَذلِکَ کانَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام مِن بَعدِهِ ، وجَری لِلأَئِمَّهِ علیهم السلام واحِدا بَعدَ واحِدٍ ، جَعَلَهُمُ اللّهُ عز و جل أرکانَ الأَرضِ أن تَمیدَ بِأَهلِها ، وعُمُدَ الإِسلامِ ، ورابِطَهً عَلی سَبیلِ هُداهُ ، لا یَهتَدی هادٍ إلّا بِهُداهُم ، ولا یَضِلُّ خارِجٌ مِنَ الهُدی إلّا بِتَقصیرٍ عَن حَقِّهِم ، اُمَناءُ اللّهِ عَلی ما أهبَطَ مِن عِلمٍ أو عُذرٍ أو نُذرٍ ، وَالحُجَّهُ البالِغَهُ عَلی مَن فِی الأَرضِ ، یَجری لِاخِرِهِم مِنَ اللّهِ مِثلُ الَّذی جَری لِأَوَّلِهِم ، ولا یَصِلُ أحدٌ إلی ذلِکَ إلّا بِعَونِ اللّهِ . (3)
.
1- .الکثائب جمع الکثیب ، وهو التلّ المستطیل المُحدَودِب من الرمل (تاج العروس : ج 2 ص 354 «کثب») .
2- .مقتضب الأثر : ص 48 ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 3 ص 233 نحوه ، بحار الأنوار : ج 24 ص 252 ح 13 .
3- .الکافی : ج 1 ص 198 ح 3 ، بصائر الدرجات : ص 199 ح 1 وفیه «عهد» بدل «عمد» وکلاهما عن أبی الصامت الحلوانی ، بحار الأنوار : ج 25 ص 354 ح 3 ، وراجع : الاختصاص : ص 21 .
ص: 517
3 / 1 - 14 ارکان زمین
مقتضب الأثر به نقل از ابان بن عمر :نزد امام صادق علیه السلام بودم که سفیان بن مصعبِ عبدی وارد شد و گفت : خدا مرا قربان تو گرداند ! نظرت در باره آیه شریف : «و بر اعراف، مردانی هستند» چیست؟ فرمود : «آنها جانشینان دوازده گانه از خاندان محمّدند که خدا را نمی شناسد ، مگر کسی که ایشان را بشناسد و آنها هم او را بشناسند» . گفت : قربانت گردم! مقصود از اعراف چیست؟ فرمود : «پشته هایی از مُشک است که پیامبر خدا و اوصیای او بر آنها ایستاده اند و هر کس را از سیمایش می شناسند» .
3 / 1 14ارکان زمینامام باقر علیه السلام :همانا پیامبر خدا صلی الله علیه و آله باب [معرفت] خداست که جز از آن در نمی آیند و راه اوست که هر کس آن را بپیماید ، به خداوند عز و جلمی رسد . امیر مؤمنان علیه السلام نیز پس از او چنین است و همین طور است هر امام در پِی دیگری . خداوند عز و جل آنها را ارکان زمین قرار داده تا [زمین،] اهلش را نلرزاند و نیز بنیان های اسلام و مرزداران راه هدایت او، قرار داده است. هیچ کس جز به هدایت آنها ره نمی یابد و بیرون رونده از هدایتی گم راه نمی شود ، مگر با کوتاهی کردن در حقّ ایشان . آنها معتمدان خدایند در علم و حجّت ها و هشدارهایی که فرو فرستاده است و دلیلی رسایند برای زمینیان که برای آخرین آنها از سوی خدا همان جاری است که برای نخستین ایشان جاری بوده و هیچ کس جز به یاری خدا به این حد نمی رسد .
.
ص: 518
الإمام الصادق علیه السلام فی زِیارَهِ أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام :أنتُم أهلُ بَیتِ الرَّحمَهِ ، ودَعائِمُ الدّینِ ، وأرکانُ الأَرضِ ، وَالشَّجَرَهُ الطَّیِّبَهُ . (1)
عنه علیه السلام :نَحنُ فِی الأَرضِ بُنیانٌ ، وشیعَتُنا عُرَی (2) الإِسلامِ . (3)
3 / 1 15أرکانُ العالَمِرسول اللّه صلی الله علیه و آله فی صِفَهِ الأَئِمَّهِ مِن وُلدِ عَلِیٍّ علیهم السلام :خُلَفائی وأوصِیائی وأولادی وعِترَتی ... بِهِم یُمسِکُ اللّهُ عز و جل السَّماءَ أن تَقَعَ عَلَی الأَرضِ إلّا بِإِذنِهِ ، وبِهِم یَحفَظُ اللّهُ الأَرضَ أن تَمیدَ بِأَهلِها . (4)
الإمام زین العابدین علیه السلام :نَحنُ أئِمَّهُ المُسلِمینَ ، وحُجَجُ اللّهِ عَلَی العالَمینَ ، وسادَهُ المُؤمِنینَ ، وقادَهُ الغُرِّ المُحَجَّلینَ ، ومَوالِی المُؤمِنینَ ، ونَحنُ أمانُ أهلِ الأَرضِ کَما أنَّ النُّجومَ أمانٌ لِأَهلِ السَّماءِ ، ونَحنُ الَّذینَ بِنا یُمسِکُ اللّهُ السَّماءَ أن تَقَعَ عَلَی الأَرضِ إلّا بِإِذنِهِ ، وبِنا یُمسِکُ الأَرضَ أن تَمیدَ بِأَهلِها ، وبِنا یُنزِلُ الغَیثَ ، تُنشَرُ الرَّحمَهُ ، وتَخرُجُ بَرَکاتُ الأَرضِ ، ولَولا ما فِی الأَرضِ مِنّا لَساخَت بِأَهلِها . (5)
.
1- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 28 ح 53 عن یونس بن ظبیان ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 591 ح 3197 ، المزار للمفید : ص 81 ، کامل الزیارات : ص 102 ح 95 ، مصباح المتهجّد : ص 744 ح 836 ، بحار الأنوار : ج 100 ص 274 ح 14 نقلاً عن فرحه الغری .
2- .العروه : المقبض ، وجمعها عُری (لسان العرب : ج 15 ص 45 «عرا») .
3- .تفسیر العیّاشی : ج 2 ص 243 ح 18 عن أبی بصیر ، بحار الأنوار : ج 68 ص 35 ح 75 .
4- .کمال الدین : ص 258 ح 3 ، الاحتجاج : ج 1 ص 168 ح 34 ، کفایه الأثر : ص 145 ، قصص الأنبیاء للراوندی : ص 368 ح 440 کلّها عن علیّ بن أبی حمزه عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 36 ص 252 ح 68 .
5- .کمال الدین : ص 207 ح 22 ، الأمالی للصدوق : ص 253 ح 277 ، کلاهما عن سلیمان بن مهران عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلام ، روضه الواعظین : ص 220 عن عمرو بن دینار ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 167 ، بحار الأنوار : ج 23 ص 6 ح 10 .
ص: 519
3 / 1 - 15 ارکان جهان
امام صادق علیه السلام در زیارت امیر مؤمنان علیه السلام :شما ، اهل خانه رحمت و بنیان های دین و ارکان زمین و شجره طیّبه هستید .
امام صادق علیه السلام :ما در زمین ، شالوده هستیم و شیعیان ما ، دستگیره های اسلام اند .
3 / 1 15ارکان جهانپیامبر خدا صلی الله علیه و آله در توصیف امامان فرزند علی علیه السلام :آنها خلفا ، اوصیا، فرزندان و خاندان من اند... . خداوند عز و جل با آنها، آسمان را نگاه داشته ، تا جز به اذن او بر زمین فرو نیفتد و خداوند ، با آنها زمین را از این که اهلش را بلرزاند ، حفظ کرده است .
امام زین العابدین علیه السلام :ما ، امامان مسلمانان و حجّت های خداوند بر جهانیان و سَروران مؤمنان و جلودار سپیدرویان دست و پا سفید و سالار مؤمنان هستیم . ما موجب امنیت زمینیانیم ، چنان که ستارگان سبب امان آسمانیان اند . ماییم که خداوند به سبب ما آسمان را نگاه داشته تا مبادا جز به اذن او بر زمین فرو افتد و با ما زمین را حفظ کرده تا زمین، اهل خود را نلرزاند و به سبب ما باران را فرو می فرستد و رحمت را در پرتو وجود ما می پراکند و برکت های زمین بیرون می آید . اگر کسی از ما در زمین نمی بود ، اهل خود را فرو می کشید .
.
ص: 520
الإمام الهادی علیه السلام فِی الزِّیارَهِ الجامِعَهِ الَّتی یُزارُ بِهَا الأَئِمَّهُ علیهم السلام :مَوالِیَّ لا اُحصی ثَناءَکُم ، ولا أبلُغُ مِنَ المَدحِ کُنهَکُم ، ومِنَ الوَصفِ قَدرَکُم ، وأنتُم نورُ الأَخیارِ ، وهُداهُ الأَبرارِ ، وحُجَجُ الجَبّارِ ، بِکُم فَتَحَ اللّهُ ، وبِکُم یَختِمُ ، وبِکُم یُنزِلُ الغَیثَ ، وبِکُم یُمسِکُ السَّماءَ أن تَقَعَ عَلَی الأَرضِ إلّا بِإِذنِهِ . (1)
3 / 1 16أمانُ أهلِ الأَرضِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :النُّجومُ أمانٌ لِأَهلِ السَّماءِ ، إذا ذَهَبَتِ النُّجومُ ذَهَبَ أهلُ السَّماءِ ، وأهلُ بَیتی أمانٌ لِأَهلِ الأَرضِ ، فَإِذا ذَهَبَ أهلُ بَیتی ذَهَبَ أهلُ الأَرضِ . (2)
عنه صلی الله علیه و آله :النُّجومُ أمانٌ لِأَهلِ السَّماءِ ، وأهلُ بَیتی أمانٌ لِأَهلِ الأَرضِ ، فَإِذا ذَهَبَ أهلُ بَیتی جاءَ أهلَ الأَرضِ مِنَ الآیاتِ ما کانوا یوعَدونَ . (3)
.
1- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 99 ح 177 ، وراجع : هذه الموسوعه : ج 10 ص 460 ح 1059 .
2- .فضائل الصحابه لابن حنبل : ج 2 ص 671 ح 1145 عن عنتره عن الإمام علیّ علیه السلام ، الفردوس : ج 4 ص 311 ح 6913 عن الإمام علیّ علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله ، کنزل العمّال : ج 12 ص 96ح 34155 ؛ کمال الدین : ج 1 ص 205 ح 19 عن عنتره عن الإمام علیّ علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله ، الأمالی للطوسی : ص 379 ح 812 عن ابن عبّاس نحوه ، بحار الأنوار : ج 27 ص 309 ح 3 ، وراجع : عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 27 ح 14 .
3- .ینابیع المودّه : ج 1 ص 71 ح 2 عن أنس ، المستدرک علی الصحیحین : ج 2 ص 486 ح 3676 عن جابر نحوه ؛ شرح الأخبار : ج 2 ص 502 ح 888 ، المناقب للکوفی : ج 2 ص 142 ح 623 عن سلمه بن الأکوع وکلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج 23 ص 19 ح 14 نقلاً عن علل الشرائع .
ص: 521
3 / 1 - 16 امان زمینیان
امام هادی علیه السلام در زیارت جامعه که امامان علیهم السلام را با آن زیارت می کنند :ای سَرورانم! من نمی توانم ستایش شما را شماره کنم و به کُنه مدح شما برسم و به توصیف منزلت شما دست یابم . شما نور برگزیدگان و هدایتگر نیکان و حجّت های خداوند جبّار هستید که خداوند به سبب شما هر کاری را آغاز می کند و به سبب شما پایان هر کاری را مقرّر می نماید و در پرتو وجود شما باران را فرو می ریزد وبا شما آسمان را نگاه می دارد تا مگر به اذن او فرو نیفتد .
3 / 1 16امان زمینیانپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ستارگان ، [موجب] امان آسمانیان اند و هر گاه ستارگان ناپدید شوند ، آسمانیان نیز می روند و اهل بیت من ، [موجب] امان زمینیان اند و هر گاه اهل بیت من بروند ، زمینیان نیز خواهند رفت .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ستارگان ، [موجب] امان آسمانیان و اهل بیت من ، [موجب] امان زمینیان اند . پس هر گاه اهل بیت من بروند ، برای زمینیان، نشانه های تهدید، ظاهر می شود .
.
ص: 522
الإمام علیّ علیه السلام :نَحنُ بَیتُ النُّبُوَّهِ ، ومَعدِنُ الحِکمَهِ ، أمانٌ لِأَهلِ الأَرضِ ، ونَجاهٌ لِمَن طَلَبَ . (1)
3 / 1 17مَعدِنُ الرِّسالَهِرسول اللّه صلی الله علیه و آله :نَحنُ أهلُ بَیتِ شَجَرَهِ النُّبُوَّهِ ، ومَعدِنُ الرِّسالَهِ ، لَیسَ أحَدٌ مِنَ الخَلائِقِ یَفضُلُ أهلَ بَیتی غَیری . (2)
الإمام الحسین علیه السلام لِعُتبَهَ بنِ أبی سُفیانَ :إنّا أهلُ بَیتِ الکَرامَهِ ، ومَعدِنُ الرِّسالَهِ ، وأعلامُ الحَقِّ الَّذینَ أودَعَهُ اللّهُ عز و جل قُلوبَنا ، وأنطَقَ بِهِ ألسِنَتَنا . (3)
عنه علیه السلام لِلوَلیدِ والِی المَدینَهِ :أیُّهَا الأَمیرُ ، إنّا أهلُ بَیتِ النُّبُوَّهِ ، ومَعدِنُ الرِّسالَهِ ، ومُختَلَفُ المَلائِکَهِ ، ومَهبَطُ الرَّحمَهِ ، بِنا فَتَحَ اللّهُ وبِنا خَتَمَ . (4)
الإمام الرضا علیه السلام فی خُطبَهٍ لَهُ :الحَمدُ للّهِِ الَّذی حَمِدَ فِی الکِتابِ نَفسَهُ ... وصَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّدٍ خاتَمِ النُّبُوَّهِ ، وخَیرِ البَرِیَّهِ ، وعَلی آلِهِ آلِ الرَّحمَهِ ، وشَجَرَهِ النِّعمَهِ ، ومَعدِنِ الرِّسالَهِ ، ومُختَلَفِ المَلائِکَهِ . (5)
.
1- .نثر الدرّ : ج 1 ص 310 ، بحار الأنوار : ج 31 ص 404 ؛ تاریخ الطبری : ج 4 ص 236 ، تاریخ دمشق : ج 42 ص 429 ، شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید : ج 1 ص 195 .
2- .الأمالی للشجری : ج 1 ص 154 عن الإمام علیّ علیه السلام ، إحقاق الحقّ : ج 9 ص 378 نقلاً عن المناقب لابن المغازلی .
3- .الأمالی للصدوق : ص 216 ح 239 عن عبد اللّه بن منصور عن الإمام الصادق عن أبیه عن جدّه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 44 ص 312 .
4- .مقتل الحسین للخوارزمی : ج 1 ص 184 ؛ الملهوف : ص 98 ولیس فیه «ومهبط الرحمه» ، بحار الأنوار : ج 44 ص 325 ح 2 .
5- .الکافی : ج 5 ص 373 ح 7 ، عوالی اللآلی : ج 3 ص 297 ح 77 کلاهما عن معاویه بن حکیم .
ص: 523
3 / 1 - 17 کان رسالت
امام علی علیه السلام :ما خانه نبوّت و کان حکمت و [موجب] امان زمینیان و [وسیله] رهایی کسانی هستیم که طالب رهایی اند .
3 / 1 17کان رسالتپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ما ، خاندان شجره نبوّت و کان رسالت هستیم و هیچ کس جز من ، بر اهل بیتم برتری ندارد .
امام حسین علیه السلام خطاب به عُتبه بن ابی سفیان :ما ، اهل خانه کرامت و کان رسالت و نشانه های حقّی هستیم که خداوند ، آن (حق) را در دل ما به ودیعت نهاده و زبان ما را بدان گویا ساخته است .
امام حسین علیه السلام خطاب به ولید ، والی مدینه :ای امیر! ما ، خاندان نبوّت و کان رسالت و جایگاه آمد و شدِ فرشتگان و محلّ فرود رحمتیم که خداوند ، کارها را با ما آغاز می کند و با ما به پایان می بَرد .
امام رضا علیه السلام در سخنرانی خود :سپاس، خدایی را که خود را در کتابش ستوده است... و درود خدا بر محمّد ، خاتم نبوّت و بهترینِ مردم، و بر خاندان او که خاندان رحمت و شجره نعمت و کان رسالت و جایگاه آمد و شدِ فرشتگان اند .
.
ص: 524
الطرائف عن ابن عبّاس فی قَولِهِ تَعالی : «فَسْئلُواْ أَهْلَ الذِّکْرِ» :یَعنی أهلَ بَیتِ مُحَمَّدٍ وعَلِیٍّ وفاطِمَهَ وَالحَسَنِ وَالحُسَینِ علیهم السلام . هُم أهلُ الذِّکرِ وَالعِلمِ وَالعَقلِ وَالبَیانِ ، وهُم أهلُ بَیتِ النُّبُوَّهِ ومَعدِنُ الرِّسالَهِ ومُختَلَفُ المَلائِکَهِ . (1)
إحقاق الحقّ عن ابن عبّاس :لَمّا کانَ یَومُ وَفاهِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله وَقَفَ مَلَکُ المَوتِ عَلَی البابِ فَقالَ : السَّلامُ عَلَیکُم أهلَ بَیتِ النُّبُوَّهِ ومَعدِنَ الرِّسالَهِ ومُختَلَفَ المَلائِکَهِ ، فَاستَأذَنَ لِلدُّخولِ ، فَقالَت فاطِمَهُ : إنَّهُ لَمشغولٌ عَنکَ ، حَتَّی استَأذَنَ ثَلاثا ، فَالتَفَتَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله فَقالَ : هُوَ مَلَکُ المَوتِ . (2)
الإمام الهادی علیه السلام فِی الزِّیارَهِ الجامِعَهِ الَّتی یُزارُ بِهَا الأَئِمَّهُ علیهم السلام :السَّلامُ عَلَیکُم یا أهلَ بَیتِ النُّبُوَّهِ ، ومَعدِنَ الرِّسالَهِ ، ومُختَلَفَ المَلائِکَهِ ، ومَهبَطَ الوَحیِ ، ومَعدِنَ الرَّحمَهِ . (3)
3 / 1 18دَعائِمُ الحَقِّرسول اللّه صلی الله علیه و آله فی صِفَهِ الأَئِمَّهِ علیهم السلام :أئِمَّهٌ أبرارٌ ، هُم مَعَ الحَقِّ وَالحَقُّ مَعَهُم . (4)
الإمام علیّ علیه السلام :ألا وإنَّ اللّهَ سُبحانَهُ قَد جَعَلَ لِلخَیرِ أهلاً ، ولِلحَقِّ دَعائِمَ ، ولِلطّاعَهِ عِصَما . (5)
.
1- .الطرائف : ص 94 ح 131 ، نهج الحقّ : ص 210 ح 83 ، بحار الأنوار : ج 23 ص 186 ح 55 .
2- .إحقاق الحقّ : ج 9 ص 402 نقلاً عن عطاء اللّه الدشتکی .
3- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 96 ح 177 ، وراجع : ص 215 ح 6495 من کتابنا هذا .
4- .کفایه الأثر : ص 177 عن عطاء عن الإمام الحسین علیه السلام ، الاحتجاج : ج 1 ص 344 ح 56 ، الغیبه للنعمانی : ص 70 ، التحصین لابن طاووس : ص 634 والثلاثه الأخیره عن سلمان ولیس فیها «أئمّه أبرار» ، بحار الأنوار : ج 36 ص 345 ح 211 .
5- .نهج البلاغه : الخطبه 214 ، مختصر بصائر الدرجات : ص 195 عن مسعده بن صدقه عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 69 ص 311 ح 32 .
ص: 525
3 / 1 - 18 بنیان های حق
الطرائف به نقل از ابن عبّاس، در باره آیه شریف : «پس، از اهل ذکر بپرسید» :مقصود ، اهل بیت محمّد و علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام اند که اهل ذکر و علم و عقل و بیان اند و اهل بیت نبوّت و کان رسالت و جایگاه آمد و شد فرشتگان اند .
إحقاق الحقّ به نقل از ابن عبّاس :چون روز رحلت پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرا رسید ، ملک الموت بر در ایستاد و گفت : سلام بر شما، ای اهل بیت نبوّت و کان رسالت و جایگاه آمد و شد فرشتگان! سپس اذن دخول خواست . فاطمه فرمود : «او به جای پرداختن به تو ، به کار دیگری مشغول است» . ملک الموت سه بار اذن خواست . پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به طرف او نگاه کرد و فرمود : «او ملک الموت است» .
امام هادی علیه السلام در زیارت جامعه که امامان علیهم السلام را با آن زیارت می کنند :سلام بر شما، ای اهل بیت نبوّت و کان رسالت و جایگاه آمد و شدِ فرشتگان و محلّ فرود وحی و کان رحمت!
3 / 1 18بنیان های حقپیامبر خدا صلی الله علیه و آله در توصیف امامان علیهم السلام :امامانی نیکوکارند . آنها با حق هستند و حق با آنهاست .
امام علی علیه السلام :بدانید که خداوند سبحان ، برای خیر ، اهلی و برای حق، بنیان هایی و برای طاعت ، نگاه دارندگانی قرار داده است .
.
ص: 526
عنه علیه السلام :نَحنُ دُعاهُ الحَقِّ وأئِمَّهُ الخَلقِ وألسِنَهُ الصِّدقِ ، مَن أطاعَنا مَلَکَ ، ومَن عَصانا هَلَکَ . (1)
عنه علیه السلام :نَحنُ أقَمنا عَمودَ الحَقِّ ، وهَزَمنا جُیوشَ الباطِلِ . (2)
عنه علیه السلام :نَحنُ اُمَناءُ اللّهِ عَلی عِبادِهِ ، ومُقیمُو الحَقِّ فی بِلادِهِ ، بِنا یَنجُو المُوالی وبِنا یَهلِکُ المُعادِی . (3)
عنه علیه السلام :لا تَزولوا عَنِ الحَقِّ ووَلایَهِ أهلِ الحَقِّ ، فَإِنَّ مَنِ استَبدَلَ بِنا هَلَکَ ، وفاتَتهُ الدُّنیا ، وَخَرَجَ مِنها بِحَسرَهٍ . (4)
الإمام الحسین علیه السلام :إنّا أهلُ بَیتِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ، وَالحَقُّ فینا، وبِالحَقِّ تَنطِقُ ألسِنَتُنا. (5)
الإمام الهادی علیه السلام فِی الزِّیارَهِ الجامِعَهِ الَّتی یُزارُ بِهَا الأَئِمَّهُ علیهم السلام :الحَقُّ مَعَکُم وفیکُم، ومِنکُم وإلَیکُم، وأنتُم أهلُهُ ومَعدِنُهُ. (6)
3 / 1 19اُمَراءُ الکَلامِالإمام علیّ علیه السلام :إنّا لَاُمَراءُ الکَلامِ ، وفینا تَنَشَّبَت عُروقُهُ (7) ، وعَلَینا تَهَدَّلَت غُصونُهُ . (8)
.
1- .غرر الحکم : ج 6 ص 185 ح 10001 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 499 ح 9204 .
2- .غرر الحکم : ج 6 ص 173 ح 9969 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 499 ح 9200 .
3- .غرر الحکم : ج 6 ص 187 ح 10004 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 499 ح 9207 .
4- .الخصال : ص 626 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، فقه الرضا علیه السلام : ص 381 ح 106 عن العالم علیه السلام ، تحف العقول : ص 115 ، غرر الحکم : ج 6 ص 337 ح 10413 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 519 ح 9425 کلّها نحوه ، بحار الأنوار : ج 70 ص 179 ح 44 .
5- .الفتوح : ج 5 ص 17 ، مقتل الحسین للخوارزمی : ج 1 ص 185 نحوه .
6- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 97 ح 177 ، وراجع : ص 217 ح 6495 من کتابنا هذا .
7- .نشب الشیء فی الشیء : أی علق فیه ، فانتشب (الصحاح : ج 1 ص 224 «نشب») .
8- .نهج البلاغه : الخطبه 233 ، أعلام الدین : ص 321 ، غرر الحکم : ج 2 ص 336 ح 2774 وفیه «تشبّثت فروعه» بدل «تنشّبت عروقه» ، بحار الأنوار : ج 31 ص245.
ص: 527
3 / 1 - 19 سرداران سخن
امام علی علیه السلام :ما دعوتگران به سوی حق و امامان مردم و زبان های صداقتیم . هر که از ما فرمان بَرد ، چیرگی می یابد و هر که از ما سرکشی کند ، نابود می شود .
امام علی علیه السلام :ستون حق را ما بر افراشتیم و لشکریان باطل را ما شکست دادیم .
امام علی علیه السلام :ما معتمدان خداییم در میان خلقش و برافرازندگان حقّیم در سرزمین هایش . دوست ، با ما نجات می یابد و دشمن ، با ما نابود می گردد .
امام علی علیه السلام :از حق و ولایت اهل آن، منحرف نشوید که هر کس به جای ما دیگری را بگیرد ، هلاک می شود و دنیا را از دست می دهد و از آن حسرتمندانه بیرون می رود .
امام حسین علیه السلام :ما خاندان پیامبر خداییم . حق در میان ماست و زبان ما به حق گویاست .
امام هادی علیه السلام در زیارت جامعه که امامان علیهم السلام را با آن زیارت می کنند :حق با شما و در میان شما و از شما و به سوی شماست . شمایید اهل حق و معدن آن .
3 / 1 19سرداران سخنامام علی علیه السلام :ماییم سرداران سخن که ریشه های آن به ما پیوسته و شاخه هایش به سوی ما سرازیر شده است .
.
ص: 528
الإمام الصادق علیه السلام فی صِفَهِ الأَئِمَّهِ علیهم السلام :جَعَلَهُمُ اللّهُ حَیاهً لِلأَنامِ ، ومَصابیحَ لِلظَّلامِ ، ومَفاتیحَ لِلکَلامِ . (1)
3 / 1 20سِلمُهُم سِلمُ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله وحَربُهُم حَربُهُسنن الترمذی عن زید بن أرقم :إنَّ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله قالَ لِعَلِیٍّ وفاطِمَهَ وَالحَسَنِ وَالحُسَینِ علیهم السلام : أنَا حَربٌ لِمَن حارَبتُم ، وسِلمٌ لِمَن سالَمتُم . (2)
تاریخ دمشق عن زید بن أرقم :حَنا رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله فی مَرَضِهِ الَّذی قُبِضَ فیهِ عَلی عَلِیٍّ وفاطِمَهَ وحَسَنٍ وحُسَینٍ علیهم السلام ، فَقالَ : أنَا حَربٌ لِمَن حارَبَکُم ، وسِلمٌ لِمَن سالَمَکُم . (3)
مسند ابن حنبل عن أبی هریره :نَظَرَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله إلی عَلِیٍّ وحَسَنٍ وحُسَینٍ وفاطِمَهَ علیهم السلام ، فَقالَ : أنَا حَربٌ لِمَن حارَبَکُم ، وسِلمٌ لِمَن سالَمَکُم . (4)
شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید عن زید بن أرقم :کُنّا مَعَ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله وهُوَ فِی الحُجرَهِ یوحی إلَیهِ ونَحنُ نَنتَظِرُهُ ، حَتَّی اشتَدَّ الحَرُّ ، فَجاءَ عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ ومَعَهُ فاطِمَهُ وحَسَنٌ وحُسَینٌ علیهم السلام ؛ فَقَعَدوا فی ظِلِّ حائِطٍ یَنتَظِرونَهُ ، فَلَمّا خَرَجَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله رَآهُم فَأَتاهُم ، ووَقَفنا نَحنُ مَکانَنا ، ثُمَّ جاءَ إلَینا وهُوَ یُظِلُّهُم بِثَوبِهِ ، مُمسِکا بِطَرَفِ الثَّوبِ ، وعَلِیٌّ مُمسِکٌ بِطَرَفِهِ الآخَرِ وهُوَ یَقولُ : «اللّهُمَّ إنّی اُحِبُّهُم فَأَحِبَّهُم ، اللّهُمَّ إنّی سِلمٌ لِمَن سالَمَهُم ، وحَربٌ لِمَن حارَبَهُم» ، فَقالَ ذلِکَ ثَلاثَ مَرّاتٍ . (5)
.
1- .الکافی : ج 1 ص 204 ح 2 ، الغیبه للنعمانی : ص 225 ح 7 کلاهما عن إسحاق بن غالب .
2- .سنن الترمذی : ج 5 ص 699 ح 3870 ، سنن ابن ماجه : ج 1 ص 52 ح 145 نحوه ، سنن ابن ماجه : ج 1 ص 52 ح 145 نحوه ، المستدرک علی الصحیحین : ج 3 ص 161 ح 4714 ، کنز العمّال : ج 13 ص 640 ح 37618 ؛ الأمالی للطوسی : ص 336 ح 680 ، عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 59 ح 223 عن أبی محمّد الحسن بن عبد اللّه بن محمّد بن العبّاس الرازی التمیمی عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام وکلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج 37 ص 43 ح 18 .
3- .تاریخ دمشق : ج 14 ص 157 ح 3481 ، الأمالی للمحاملی : ص 447 ح 532 .
4- .مسند ابن حنبل : ج 3 ص 446 ح 9704 ، المستدرک علی الصحیحین : ج 3 ص 161 ح 4713 ، المعجم الکبیر : ج 3 ص 40 ح 2621 ، کنز العمّال : ج 12 ص 97 ح 34164 ؛ شرح الأخبار : ج 2 ص 608 ح 907 ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 3 ص 217 ، بحار الأنوار : ج 32 ص 321 ح 292 .
5- .شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید : ج 3 ص 207 ، بحار الأنوار : ج 37 ص 95 ح 58 .
ص: 529
3 / 1 - 20 آشتی با آنها، آشتی با پیامبرصلی الله علیه وآله و جنگ با آنها، جنگ با پیامبرصلی الله علیه وآله است
امام صادق علیه السلام در توصیف امامان علیهم السلام :خداوند ، آنها را موجب زندگی مردم و چراغ تاریکی و کلیدهای سخن قرار داده است .
3 / 1 20آشتی با آنها، آشتی با پیامبر صلی الله علیه و آله و جنگ با آنها، جنگ با پیامبر صلی الله علیه و آله استسنن الترمذی به نقل از زید بن ارقم :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام فرمود : «من با هر که با شما سر جنگ داشته باشد ، سر جنگ دارم و با هر که آشتی شما را در پیش گیرد ، آشتی در پیش می گیرم» .
تاریخ دمشق به نقل از زید بن ارقم :پیامبر صلی الله علیه و آله در بیماری ای که در آن ، جان داد به علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام مهر ورزید و فرمود : «من با هر که با شما سر جنگ داشته باشد ، سر جنگ دارم و با هر که آشتی شما را در پیش گیرد ، آشتی در پیش می گیرم» .
مسند ابن حنبل به نقل از ابو هریره :پیامبر صلی الله علیه و آله به علی و حسن و حسین و فاطمه علیهم السلام نگریست و فرمود : «من با هر که با شما سر جنگ داشته باشد ، سر جنگ دارم و با هر که آشتی شما را در پیش گیرد ، آشتی در پیش می گیرم» .
شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید به نقل از زید بن ارقم :در خدمت پیامبر خدا صلی الله علیه و آله بودیم . به ایشان در اتاقِ خود وحی می شد و ما منتظر او بودیم ، تا این که گرما شدّت گرفت . علی بن ابی طالب به همراه فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام آمدند و در سایه دیواری به انتظار پیامبر صلی الله علیه و آله نشستند . چون پیامبر صلی الله علیه و آله بیرون آمد ، آنها را دید و به سوی آنها رفت ، در حالی که ما در جای خود ایستاده بودیم . سپس پیامبر صلی الله علیه و آله به سوی ما آمد ، در حالی که با جامه اش بر سر آنها سایه انداخته بود . یک سرِ جامه را پیامبر و سرِ دیگر آن را علی علیه السلام گرفته بود و پیامبر صلی الله علیه و آله می فرمود : «خدایا! من آنها را دوست دارم . پس آنها را دوست بدار . خدایا! من با هر که با آنها آشتی در پیش گیرد ، آشتی در پیش می گیرم و با هر که با آنها سرِ جنگ داشته باشد ، سرِ جنگ دارم» . پیامبر صلی الله علیه و آله این سخن را سه بار تکرار نمود .
.
ص: 530
المناقب للخوارزمی عن أبی بکر :رَأیتُ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله خَیَّمَ خَیمهً وهُوَ مُتَّکِئٌ عَلی قَوسٍ عَرَبِیَّهٍ ، وفِی الخَیمَهِ عَلِیٌّ وفاطِمَهَ وَالحَسَنَ وَالحُسَینَ علیهم السلام ، فَقالَ : یا مَعاشِرَ المُسلِمینَ ، أنَا سِلمٌ لِمَن سالَمَ أهلَ الخَیمَهِ ، وحَربٌ لِمَن حارَبَهُم ، ووَلِیٌّ لِمَن والاهُم ، لا یُحِبُّهُم إلّا سَعیدُ الجَدِّ (1) ، طَیِّبُ المَولِدِ ، ولا یُبغِضُهُم إلّا شَقِیُّ الجَدِّ ، رَدیءُ الوِلادَهِ . (2)
الإمام زین العابدین علیه السلام :کانَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله ذاتَ یَومٍ جالِسا وعِندَهُ عَلِیٌّ وفاطِمَهُ وَالحَسَنُ وَالحُسَینُ علیهم السلام ، فَقالَ : وَالَّذی بَعَثَنی بِالحَقِّ بَشیرا ، ما عَلی وَجهِ الأَرضِ خَلقٌ أحَبَّ إلَی اللّهِ عز و جل ولا أکرَمَ عَلَیهِ مِنّا ، إنَّ اللّهَ تَبارَکَ وتَعالی شَقَّ لِیَ اسما مِن أسمائِهِ فَهُوَ مَحمودٌ وأنَا مُحَمَّدٌ ، وشَقَّ لَکَ یا عَلِیُّ اسما مِن أسمائِهِ فَهُوَ العَلِیُّ الأَعلی وأنتَ عَلِیٌّ ، وشَقَّ لَکَ یا حَسَنُ اسما مِن أسمائِهِ فَهُوَ الُمحسِنُ وأنتَ حَسَنٌ ، وشَقَّ لَکَ یا حُسَینُ اسما مِن أسمائِهِ فَهُوَ ذُو الإِحسانِ وأنتَ حُسَینٌ ، وشَقَّ لَکِ یا فاطِمَهُ اسما مِن أسمائِهِ فَهُوَ الفاطِرُ وأنتِ فاطِمَهُ . ثُمَّ قالَ صلی الله علیه و آله : اللّهُمَّ إنّی اُشهِدُکَ أنّی سِلمٌ لِمَن سالَمَهُم ، وحَربٌ لِمَن حارَبَهُم ، ومُحِبٌّ لِمَن أحَبَّهُم ، ومُبغِضٌ لِمَن أبغَضَهُم ، وعَدُوٌّ لِمَن عاداهُم ، ووَلِیٌّ لِمَن والاهُم ، لِأَنَّهُم مِنّی وأنَا مِنهُم . (3)
.
1- .الجدّ : الحظّ (القاموس المحیط : ج 1 ص 281 «جدّ») .
2- .المناقب للخوارزمی : ص 297 ح 291 ، شرح الأخبار : ج 3 ص 515 ح 928 کلاهما عن أبی بکر .
3- .معانی الأخبار : ص 55 ح 3 عن عبد اللّه بن الفضل الهاشمیّ عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلام ، بحار الأنوار : ج 37 ص 47 ح 23 .
ص: 531
المناقب، خوارزمی به نقل از ابو بکر :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله را که خیمه ای برپا کرده و بر کمان عربی تکیه داده بود و در آن خیمه ، علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام بودند . فرمود : «ای گروه مسلمانان! من با هر که با اهل خیمه (علی ، فاطمه ، حسن و حسین علیهم السلام ) آشتی در پیش گیرد، آشتی در پیش می گیرم و با هر که با ایشان سرِ جنگ داشته باشد ، سر جنگ دارم و دوستدار کسی هستم که دوستدار آنهاست . آنها را دوست ندارد ، مگر انسان نیک بخت حلال زاده و آنها را دشمن نمی دارد ، مگر نگون بختِ ناپاک زاده» .
امام زین العابدین علیه السلام :روزی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله نشسته بود و علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام نزد او بودند ، که فرمود : «سوگند به کسی که مرا به حق مژده رسان بر انگیخت ، بر روی زمین ، هیچ کس نزد خداوند عز و جل محبوب تر و گرامی تر از ما نیست . خداوند تبارک و تعالی نام مرا از یکی از نام های خودش مشتق ساخت ؛ او محمود است و من محمّدم . ای علی! خداوند ، نام تو را از نام های خود، مشتق ساخته است ؛ اوست علیِ اعلا و تویی علی . و تو ای حسن ، خداوند، نامت را از نام های خود بر گرفته ؛ او محسن است و تو حسن هستی . و تو ای حسین ، خداوند ، نام تو را نیز از نام های خود گرفته؛ او ذوالإحسان است و تو حسین هستی . و تو ای فاطمه ، خداوند ، نام تو را نیز از نام های خود بر گرفته؛ او فاطر است و تو فاطمه ای» . سپس فرمود : «خدایا! تو را گواه می گیرم که با هر که با ایشان آشتی در پیش گیرد، آشتی در پیش می گیرم و با هر که با ایشان سر جنگ داشته باشد ، سر جنگ دارم و دوستدار کسی هستم که ایشان را دوست داشته باشد و کینه کسی را در دل دارم که کینه ایشان را در دل دارد و دشمن کسی هستم که دشمن آنهاست و دوست کسی هستم که دوست آنهاست ؛ زیرا آنها از من اند و من از آنهایم» .
.
ص: 532
3 / 1 21بِهِم فُتِحَ الدّینُ وبِهِم یُختَمُرسول اللّه صلی الله علیه و آله لِعَلِیٍّ علیه السلام :یا عَلِیُّ ، إنَّ بِنا خَتَمَ اللّهُ الدّینَ کَما بِنا فَتَحَهُ ، وبِنا یُؤَلِّفُ اللّهُ بَینَ قُلوبِکُم بَعدَ العَداوَهِ وَالبَغضاءِ . (1)
الإمام علیّ علیه السلام فی حَدیثٍ أخبَرَهُ فیهِ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله ما یَقَعُ عَلی اُمَّتِهِ مِنَ الفِتَنِ بَعدَهُ صلی الله علیه و آله حَتّی یُدرِکَهُمُ العَدلُ :یا رَسولَ اللّهِ ، العَدلُ مِنّا أم مِن غَیرِنا ؟ فَقالَ : بَل مِنّا ، بِنا یَفتَحُ اللّهُ وبِنا یَختِمُ ، وبِنا ألَّفَ اللّهُ بَینَ القُلوبِ بَعدَ الشِّرکِ ، وبِنا یُؤَلِّفُ اللّهُ بَینَ القُلوبِ بَعدَ الفِتنَهِ ، فَقُلتُ : الحَمدُ للّهِِ عَلی ما وَهَبَ لَنا مِن فَضلِهِ . (2)
المعجم الأوسط عن عمر بن علیٍّ عن أبیه الإمام علیّ علیه السلام أنَّهُ قالَ لِلنَّبِیِّ صلی الله علیه و آله :أ مِنّا المَهدِیُّ أم مِن غَیرِنا یا رَسولَ اللّهِ ؟ قالَ : بَل مِنّا ، بِنا یَختِمُ اللّهُ کَما بِنا فَتَحَ ، وبِنا یُستَنقَذونَ مِنَ الشِّرکِ ، وبِنا یُؤَلِّفُ اللّهُ بَینَ قُلوبِهِم بَعدَ عَداوَهٍ بَیِّنَهٍ ، کَما بِنا ألَّفَ بَینَ قُلوبِهِم بَعدَ عَداوَهِ الشِّرکِ . قالَ عَلِیٌّ علیه السلام : أ مُؤمِنونَ أم کافِرونَ ؟ فَقالَ صلی الله علیه و آله : مَفتونٌ وکافِرٌ . (3)
.
1- .الأمالی للمفید : ص 251 ح 4 ، الأمالی للطوسی : ص 21 ح 24 کلاهما عن عمر بن علیّ عن الإمام علیّ علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 23 ص 142 ح 94 .
2- .الأمالی للمفید : ص 289 ح 7 ، الأمالی للطوسی : ص 66 ح 96 کلاهما عن عمر بن علیّ ، بحار الأنوار : ج 32 ص 298 ح 257 ؛ شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید : ج 9 ص 206 .
3- .المعجم الأوسط : ج 1 ص 56 ح 157 ، کنز العمّال : ج 14 ص 598 ح 39682 ؛ الملاحم والفتن : ص 177 ح 240 و ص 318 ح 455 کلاهما عن مکحول ، شرح الأخبار : ج 3 ص 384 ح 1258 ولیس فیها ذیله من «قال الإمام علیّ» ، بحار الأنوار : ج 51 ص 93 ذیل ح 38 .
ص: 533
3 / 1 - 21 دین با آنان آغاز می گردد و با آنان پایان می گیرد
3 / 1 21دین با آنان آغاز می گردد و با آنان پایان می گیردپیامبر خدا صلی الله علیه و آله به علی علیه السلام :ای علی! خداوند ، دین را با ما به پایان برده ، چنان که آن را با ما آغاز کرده است و در پرتو ما ، خداوند ، دل های شما را پس از دشمنی و نفرت ، الفت بخشیده است .
امام علی علیه السلام در بیان حدیثی که پیامبر صلی الله علیه و آله فتنه هایی را به آگاهی او می رساند که پس از ایشان به امّت می رسد، تا این که عدالت به داد آنها می رسد :[گفتم:] ای پیامبر خدا! عدالت از ماست یا از جز ما؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود : «از ماست . خداوند با ما آغاز می کند و با ما به پایان می برد و در پرتو وجود ما ، پس از شرک ، میان دل ها انس می افکند و پس از فتنه ، به دل ها الفت می بخشد» . گفتم : ستایش، خدای را برای آنچه از فضل خود به ما بخشیده است .
المعجم الأوسط به نقل از عمر بن علی، در بیان گفتگوی پدرش امام علی علیه السلام با پیامبر صلی الله علیه و آله :[پدرم] گفت: ای پیامبر خدا! آیا مهدی از ماست یا از جز ما؟ فرمود : «از ماست . خداوند ، [با ما ]پایان می بخشد و با ما می آغازد و همه با ما از شرک، رهایی می یابند و خداوند با ما دل ها را پس از خصومتی آشکار، الفت می بخشد ، چنان که پس از دشمنیِ [روزگار] شرک ، دل هایشان را با یکدیگر مأنوس ساخت» . علی علیه السلام گفت : آیا آنها مؤمن اند یا کافر؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود : «فریب خورده و کافر» .
.
ص: 534
الإمام علیّ علیه السلام :قالَ لی رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله : یا عَلِیُّ ، بِکُم یُفتَحُ هذَا الأَمرُ ، وبِکُم یُختَمُ ، عَلَیکُم بِالصَّبرِ ، فَإِنَّ العاقِبَهَ لِلمُتَّقینَ . (1)
عنه علیه السلام :بِنا فَتَحَ اللّهُ الإِسلامَ ، وبِنا یَختِمُهُ . (2)
عنه علیه السلام :بِنا یَفتَحُ اللّهُ ، وبِنا یَختِمُ اللّهُ . (3)
عنه علیه السلام :یا أیُّهَا النّاسُ ! إنّا أهلُ بَیتٍ بِنا مَیَّزَ اللّهُ الکَذِبَ ، وبِنا یُفَرِّجُ اللّهُ الزَّمانَ الکَلِبَ ، وبِنا یَنزِعُ اللّهُ رَبَقَ الذُّلِّ مِن أعناقِکُم ، وبِنا یَفتَحُ اللّهُ ، وبِنا یَختِمُ اللّهُ . (4)
الإمام الباقر علیه السلام :أیُّهَا النّاسُ ! أینَ تَذهَبونَ وأینَ یُرادُ بِکُم ؟ بِنا هَدَی اللّهُ أوَّلَکُم ، وبِنا یَختِمُ آخِرَکُم . (5)
.
1- .الأمالی للمفید : ص 110 ح 9 عن محمّد بن عبداللّه بن علیّ بن الحسین بن زید عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 23 ص 142 ح 93 .
2- .الاحتجاج : ج 1 ص 544 ح 131 عن الأصبغ بن نباته ، مختصر بصائر الدرجات : ص 203 عن رسول اللّه صلی الله علیه و آله نحوه ، إعلام الوری : ج 1 ص 508 ، بحار الأنوار : ج 10 ص 83 ح 1 ؛ کنز العمّال : ج 16 ص 196 ح 44216 نقلاً عن وکیع .
3- .الخصال : ص 626 ح 10 عن أبی بصیر ومحمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام ، کمال الدین : ج 1 ص 206 ح 20 ، بصائر الدرجات : ص 63 ح 10 ، الأمالی للطوسی : ص 654 ح 1354 کلّها عن خیثمه عن الإمام الباقر علیه السلام ، سعد السعود : ص 107 ، بحار الأنوار : ج 10 ص 104 ح 1 .
4- .کتاب سُلیم بن قیس : ج 2 ص 717 ح 17 ، شرح الأخبار : ج 3 ص 362 ح 1231 نحوه ، بحار الأنوار : ج 34 ص 263 ح 1006 .
5- .الکافی : ج 1 ص 471 ح 5 ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 189 کلاهما عن أبی بکر الحضرمیّ ، بحار الأنوار : ج 46 ص 264 ح 63 .
ص: 535
امام علی علیه السلام :پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به من فرمود : «ای علی! این امر با شما آغاز می شود و با شما پایان می پذیرد . شکیبایی در پیش گیرید که انجام کار ، از آنِ پرهیزگاران است» .
امام علی علیه السلام :خداوند ، اسلام را با ما آغاز کرد و با ما به پایان می بَرد .
امام علی علیه السلام :خداوند ، با ما آغاز می کند و با ما به پایان می بَرد .
امام علی علیه السلام :ای مردم! ما خاندانی هستیم که خداوند ، دروغ را با ما مشخّص می سازد و بیماری سخت را با ما از میان می برد و ریسمان خواری را با ما از گردن های شما می گشاید و با ما آغاز می کند و با ما به پایان می برد .
امام باقر علیه السلام :ای مردم! کجا می رَوید و شما را به کجا می برند؟ خداوند ، با ما ، نخستینِ شما را هدایت کرد و با ما ، آخرین شما را پایان خواهد بخشید .
.
ص: 536
الإمام الرضا علیه السلام :بِنا فَتَحَ اللّهُ الدّینَ ، وبِنا یَختِمُهُ . (1)
الإمام الهادی علیه السلام فِی الزِّیارَهِ الجامِعَهِ الَّتی یُزارُ بِهَا الأَئِمَّهُ علیهم السلام :بِکُم فَتَحَ اللّهُ ، وبِکُم یَختِمُ . (2)
3 / 1 22لا یُقاسُ بِهِم أحَدٌرسول اللّه صلی الله علیه و آله :نَحنُ أهلُ بَیتٍ لا یُقاسُ بِنا أحَدٌ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :نَحنُ أهلَ البَیتِ لا یُقابَلُ بِنا أحَدٌ ، مَن عادانا فَقَد عادَی اللّهَ . (4)
الإمام علیّ علیه السلام :لا یُقاسُ بِآلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله مِن هذِهِ الاُمَّهِ أحَدٌ ، ولا یُسَوّی بِهِم مَن جَرَت نِعمَتُهُم عَلَیهِ أبَدا . (5)
عنه علیه السلام :نَحنُ أهلَ البَیتِ لا یُقاسُ بِنا أحَدٌ ، فینا نَزَلَ القرُآنُ ، وفینا مَعدِنُ الرِّسالَهِ . (6)
.
1- .تفسیر القمّی : ج 2 ص 104 عن عبداللّه بن جندب ، تفسیر فرات : ص 284 ح 384 عن الإمام زین العابدین علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 26 ص 242 ح 5 .
2- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 99 ح 177 ، وراجع : هذه الموسوعه : ج 10 ص 460 ح 1059 .
3- .الفردوس : ج 4 ص 283 ح 6838 ، ذخائر العقبی : ص 17 کلاهما عن أنس ، کنز العمّال : ج 12 ص 104 ح 34201 ؛ معانی الأخبار : ص 179 ح 2 ، الاختصاص : ص 13 کلاهما عن الإمام الصادق علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 68 ص 45 ح 90 .
4- .إرشاد القلوب : ص 404 ، الأمالی للصدوق : ص 563 ح 758 عن الأصبغ بن نباته عن الإمام علیّ علیه السلام ، بشاره المصطفی : ص 151 وفیهما ذیله من «من عادانا ...» .
5- .نهج البلاغه : الخطبه 2 ، غرر الحکم : ج 6 ص 432 ح 10902 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 535 ح 9802 ، بحار الأنوار : ج 23 ص 117 ح 32 .
6- .عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 66 ح 297 عن الحسن بن عبد اللّه التمیمی عن الإمام الرضا عن آبائه علیهم السلام ، شرح الأخبار : ج 2 ص 202 ح 532 ، نهج الحقّ : ص 253 ، کشف الغمّه : ج 1 ص 30 وفیها صدره إلی قوله «بنا أحد» ، بحار الأنوار : ج 26 ص 269 ح 5 .
ص: 537
3 / 1 - 22 هیچ کس با آنان سنجیده نمی شود
امام رضا علیه السلام :خداوند ، دین را با ما آغاز نموده و با ما[هم] پایان می بخشد .
امام هادی علیه السلام در زیارت جامعه که با آن ، امامان علیهم السلام را زیارت می کنند :خداوند با شما آغاز کرد و با شما پایان می بخشد .
3 / 1 22هیچ کس با آنان سنجیده نمی شودپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ما خاندانی هستیم که هیچ کس با ما سنجیده نمی شود .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ما خاندانی هستیم که هیچ کس با ما برابر نهاده نمی شود و هر که به دشمنی با ما بر خیزد ، به دشمنی با خدا برخاسته است .
امام علی علیه السلام :هیچ کس از این امّت، با خاندان محمّد ، سنجیده نمی شود و هرگز کسی که نعمت های این خاندان به سوی او روان است ، با آنها مساوی دانسته نمی شود .
امام علی علیه السلام :ما اهل بیتی هستیم که هیچ کس با ما سنجیده نمی شود . قرآن در میان ما نازل شده است و خاستگاه رسالت ، در میان ماست .
.
ص: 538
عنه علیه السلام :نَحنُ النُّجَباءُ ، وأفراطُنا أفراطُ الأَنبِیاءِ ، حِزبُنا حِزبُ اللّهِ ، وَحِزبُ الفِئَهِ الباغِیَهُ حِزبُ الشَّیطانِ ، ومَن سَوّی بَینَنا وبَینَ عَدُوِّنا فَلَیسَ مِنّا . (1)
المناقب لابن شهرآشوب عن الحارث :قالَ لی عَلِیٌّ علیه السلام : نَحنُ أهلُ بَیتٍ لا نُقاسُ بِالنّاسِ ، فَقامَ رَجُلٌ فَأَتَی ابنَ عَبّاسٍ فَأَخبَرَهُ بِذلِکَ ، فَقالَ : صَدَقَ عَلِیٌّ ، أوَلَیسَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله لا یُقاسُ بِالنّاسِ ؟ وقَد نَزَلَ فی عَلِیٍّ «إِنَّ الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أُوْلَئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّهِ» (2) . (3)
علل الشرائع عن عبّاد بن صهیب : قُلتُ لِلصّادِقِ جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام : أخبِرنی عَن أبی ذَرٍّ ، أ هُوَ أفضَلُ أم أنتُم أهلَ البَیتِ ؟ فَقالَ : یَابنَ صُهَیبٍ ، کَم شُهورُ السَّنَهِ ؟ فَقُلتُ : اِثنا عَشَرَ شَهرا ، فَقالَ : وکَمِ الحُرُمُ مِنها ؟ قُلتُ : أربَعَهُ أشهُرٍ ، قالَ : فَشَهرُ رَمَضانَ مِنها ؟ قُلتُ : لا ، قالَ : فَشَهرُ رَمَضانَ أفضَلُ أم أشهُرُ الحُرُمِ ؟ فَقُلتُ : بَل شَهرُ رَمَضانَ ، قالَ : فَکَذلِکَ نَحنُ أهلَ البَیتِ لا یُقاسُ بِنا أحَدٌ ، وإنَّ أبا ذَرٍّ کانَ فی قَومٍ مِن أصحابِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله فَتَذاکَروا فَضائِلَ هذِهِ الاُمَّهِ ، فَقالَ أبو ذَرٍّ : «أفضَلُ هذِهِ الاُمَّهِ عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ علیه السلام ، وهُوَ قَسیمُ الجَنَّهِ وَالنّارِ ، وهُوَ صِدّیقُ هذِهِ الاُمَّهِ وفاروقُها ، وحُجَّهُ اللّهِ عَلَیها» ، فَما بَقِیَ مِنَ القَومِ أحَدٌ إلّا أعرَضَ عَنهُ بِوَجهِهِ ، وأنکَرَ عَلَیهِ قَولَهُ وکَذَّبَهُ . فَذَهَبَ أبو اُمامَهَ الباهِلِیُّ مِن بَینِهِم إلی رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله فَأَخبَرَهُ بِقَولِ أبی ذَرٍّ وإعراضِهِم عَنهُ وتَکذیبِهِم لَهُ ، فَقالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله : ما أظَلَّتِ الخَضراءُ ، ولا أقَلَّتِ الغَبراءُ یَعنی مِنکُم یا أبا اُمامَهَ مِن ذی لَهجَهٍ أصدَقَ مِن أبی ذَرٍّ . (4)
.
1- .فضائل الصحابه لابن حنبل : ج 2 ص 679 ح 1160 ، تاریخ دمشق : ج 42 ص 459 ح 1189 کلاهما عن حبّه العرنیّ ، کنز العمّال : ج 11 ص 356 ح 31728 ؛ الأمالی للطوسی : ص 270 ح 502 ، بشاره المصطفی : ص 128 ، العمده : ص 273 ح 432 کلّها عن حبّه العرنی ، الأمالی للمفید : ص 334 ح 4 عن حنش بن المعتمر وفیه صدره إلی قوله «أفراط الأنبیاء» ، بحار الأنوار : ج 23 ص 106 ح 5 ، وراجع : الکافی : ج 1 ص 223 ح 1 .
2- .البیّنه : 7 .
3- .المناقب لابن شهرآشوب : ج 3 ص 68 نقلاً عن أبی نعیم الإصفهانیّ فیما نزل القرآن فی علیّ علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 38 ص 8 .
4- .علل الشرائع : ص 177 ح 2 ، بحار الأنوار : ج 22 ص 406 ح 21 .
ص: 539
337 . امام علی علیه السلام :علل الشرائع عن عبّاد بن صهیب : قُلتُ لِلصّادِقِ جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام : أخبِرنی عَن أبی ذَرٍّ ، أ هُوَ أفضَلُ أم أنتُم أهلَ البَیتِ ؟ فَقالَ : یَابنَ صُهَیبٍ ، کَم شُهورُ السَّنَهِ ؟ فَقُلتُ : اِثنا عَشَرَ شَهرا ، فَقالَ : وکَمِ الحُرُمُ مِنها ؟ قُلتُ : أربَعَهُ أشهُرٍ ، قالَ : فَشَهرُ رَمَضانَ مِنها ؟ قُلتُ : لا ، قالَ : فَشَهرُ رَمَضانَ أفضَلُ أم أشهُرُ الحُرُمِ ؟ فَقُلتُ : بَل شَهرُ رَمَضانَ ، قالَ : فَکَذلِکَ نَحنُ أهلَ البَیتِ لا یُقاسُ بِنا أحَدٌ ، وإنَّ أبا ذَرٍّ کانَ فی قَومٍ مِن أصحابِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله فَتَذاکَروا فَضائِلَ هذِهِ الاُمَّهِ ، فَقالَ أبو ذَرٍّ : «أفضَلُ هذِهِ الاُمَّهِ عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ علیه السلام ، وهُوَ قَسیمُ الجَنَّهِ وَالنّارِ ، وهُوَ صِدّیقُ هذِهِ الاُمَّهِ وفاروقُها ، وحُجَّهُ اللّهِ عَلَیها» ، فَما بَقِیَ مِنَ القَومِ أحَدٌ إلّا أعرَضَ عَنهُ بِوَجهِهِ ، وأنکَرَ عَلَیهِ قَولَهُ وکَذَّبَهُ . فَذَهَبَ أبو اُمامَهَ الباهِلِیُّ مِن بَینِهِم إلی رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله فَأَخبَرَهُ بِقَولِ أبی ذَرٍّ وإعراضِهِم عَنهُ وتَکذیبِهِم لَهُ ، فَقالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله : ما أظَلَّتِ الخَضراءُ ، ولا أقَلَّتِ الغَبراءُ یَعنی مِنکُم یا أبا اُمامَهَ مِن ذی لَهجَهٍ أصدَقَ مِن أبی ذَرٍّ . (1)
.
1- .علل الشرائع : ص 177 ح 2 ، بحار الأنوار : ج 22 ص 406 ح 21 .
ص: 540
337 . امام علی علیه السلام : بزرگواران، ماییم و جلودارانِ ما، جلوداران انبیایند . حزب ما حزب خداست و حزب گروهِ سرکش ، حزب شیطان است . هر کس ما را همسنگ دشمنمان بداند ، از ما نیست .
المناقب، ابن شهرآشوب به نقل از حارث :علی علیه السلام به من فرمود : «ما خاندانی هستیم که با مردم سنجیده نمی شویم» . مردی برخاست و این خبر را به ابن عبّاس رساند . او گفت : علی راست گفته است ؛ آیا چنین نیست که پیامبر صلی الله علیه و آله با مردم سنجیده نمی شود؟ در باره علی نیز این آیه نازل شده است : «آنها که ایمان آورده اند و کار شایسته کرده اند ، آنها بهترین مردمان اند» .
علل الشرائع به نقل از عبّاد بن صُهَیب :به امام صادق علیه السلام گفتم : بفرمایید که آیا ابو ذر برتر است یا شما اهل بیت؟ فرمود : «ای پسر صهیب! شمارِ ماه های سال ، چند است؟» . گفتم : دوازده ماه . فرمود : «شمار ماه های حرام ، چند است؟» . گفتم : چهار تا . فرمود : «آیا ماه رمضان در شمارِ آنهاست؟» . گفتم : خیر . فرمود : «ماه رمضان ، برتر است یا ماه های حرام؟» . گفتم : ماه رمضان . فرمود : «با ما اهل بیت نیز هیچ کس سنجیده نمی شود . ابو ذر در میان جماعتی از اصحاب پیامبر خدا صلی الله علیه و آله بود که در باره فضایل این امّت با یکدیگر سخن می گفتند . ابو ذر گفت : برترین فرد در میان این امّت ، علی بن ابی طالب علیه السلام است که تقسیم کننده بهشت و دوزخ است . او هماره راستگوی این امّت و جدا کننده حق از باطل و حجّت خدا بر امّت است . از میان شنوندگانِ ابو ذر ، کسی نماند ، مگر آن که روی از او بتافت و سخنش را انکار کرد و دروغگویش خواند . از آن میان ، ابو اُمامه باهلی نزد پیامبر خدا رفت و سخن ابو ذر و روی بر تافتن مردم از او و دادن نسبت دروغ به او را به آگاهی پیامبر صلی الله علیه و آله رساند . پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود : آسمان بر کسی سایه نیفکنده و زمین بر پشت خود، هیچ کس را در میان شما ای ابو اُمامه حمل نکرده است که زبانی راستگوتر از ابو ذر داشته باشد » .
3 / 2جَوامِعُ خَصائِصِهِمرسول اللّه صلی الله علیه و آله :إنَّ اللّهَ تَعالی جَمَعَ فِیَّ وفی أهلِ بَیتِیَ الفَضلَ ، وَالشَّرَفَ ، وَالسَّخاءَ ، وَالشَّجاعَهَ ، وَالعِلمَ ، وَالحِکمَهَ ، وإنَّ لَنَا الآخِرَهَ ولَکُمُ الدُّنیا . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :اُعطینا أهلَ البَیتِ سَبعَهً لَم یُعطَهُنَّ أحَدٌ قَبلَنا ولا یُعطاها أحَدٌ بَعدَنا : الصَّباحَهَ (2) ، وَالفَصاحَهَ ، وَالسَّماحَهَ ، وَالشَّجاعَهَ ، وَالحِلمَ ، وَالعِلمَ ، وَالمَحَبَّهَ مِنَ النِّساءِ . (3)
عنه صلی الله علیه و آله :لَقَد دَعَوتُ اللّهَ تَبارَکَ وتَعالی أن یَجعَلَ العِلمَ وَالحِکمَهَ فی عَقِبی وعَقِبِ عَقِبی ، وفی زَرعی وزَرعِ زَرعی إلی یَومِ القِیامَهِ ، فَاستُجیبَ لی . (4)
عنه صلی الله علیه و آله :جَمَعَ اللّهُ عز و جل لَنا عَشرَ خِصالٍ لَم یَجمَعها لِأَحَدٍ قَبلَنا ولا تَکونُ فی أحَدٍ غَیرِنا: فینَا الحُکمُ ، وَالحِلمُ ، وَالعِلمُ ، وَالنُّبُوَّهُ ، وَالسَّماحَهُ ، وَالشَّجاعَهُ ، وَالقَصدُ (5) ، وَالصِّدقُ ، وَالطَّهورُ ، وَالعَفافُ . ونَحنُ کَلِمَهُ التَّقوی ، وسَبیلُ الهُدی ، وَالمَثَلُ الأَعلی ، وَالحُجَّهُ العُظمی ، وَالعُروَهُ الوُثقی ، وَالحَبلُ المَتینُ ، ونَحنُ الَّذینَ أمَرَ اللّهُ لَنا بِالمَوَدَّهِ «فَمَاذَا بَعْدَ الْحَقِّ إِلَّا الضَّلَالُ فَأَنَّی تُصْرَفُونَ» (6) . (7)
.
1- .المودّه فی القربی : ص 1321 ، ینابیع المودّه : ج 2 ص 302 ح 863 کلاهما عن ابن عمر .
2- .الصَّباحَهُ : الجَمالُ (مجمع البحرین : ج 2 ص 1003 «صبح») .
3- .الجعفریّات : ص 182 ، النوادر للراوندی : ص 123 ح 138 وفیه «المحبّه للنساء» بدل «المحبّه عن النساء» وکلاهما عن الإمام الکاظم عن آبائه علیهم السلام ، بحار الأنوار : ج 26 ص 265 ح 51 ؛ المناقب لابن المغازلی : ص 295 ح 337 عن موسی بن إسماعیل عن الإمام الصادق عن آبائه علیهم السلام وراجع : ذخائر العقبی : ص 45 .
4- .ینابیع المودّه : ج 1 ص 74 ح 9 ، کفایه الأثر : ص 165 کلاهما عن عبد اللّه بن الحسن عن أبیه عن جدّه الإمام الحسن علیه السلام وص 138 عن حذیفه الیمان وکلاهما نحوه ولیس فیهما ذیله من «إلی یوم القیامه» ، بحار الأنوار : ج 36 ص 340 ح 201 .
5- .القَصدُ : العَدلُ ، والقَصدُ : بین الإسراف والتقتیر (مجمع البحرین : ج 2 ص 525 «قصد») .
6- .یونس : 32 .
7- .الخصال : ص 432 ح 14 ، تفسیر فرات : ص 307 ح 412 نحوه وکلاهما عن ابن عبّاس ، بحار الأنوار : ج 26 ص 244 ح 5 .
ص: 541
3 / 2 ویژگی های جامع ایشان
اشاره
3 / 2ویژگی های جامع ایشانپیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خداوند متعال، فضیلت ، شرافت ، سخاوت ، دلیری ، دانش و حکمت را در من و خاندانم گرد آورده است و آخرت ، از آنِ ما و دنیا از آنِ شماست .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :به ما اهل بیت ، هفت ویژگی داده شده است که به هیچ کس پیش از ما یا پس از ما داده نشده و نخواهد شد : زیبایی ، گشاده زبانی ، گذشت ، دلیری ، بردباری ، دانش ، دوست داشتن زنان .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :من از خداوند تبارک و تعالی خواسته ام که علم و حکمت را در فرزندان و نوادگان من و در کِشته های من و کِشته های ایشان تا روز رستاخیز قرار دهد و خداوند هم دعای مرا مستجاب کرده است .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :خداوند عز و جل ده سرشت را در ما گرد آورده که نه برای پیشینیان و نه برای دیگران گرد نیاورده است . در ماست حکمت ، بردباری ، دانش ، نبوّت ، گذشت ، دلیری ، میانه روی ، راستی ، پاکی و پاک دامنی . ماییم کلمه تقوا و راه هدایت و الگوهای والا و برترین حجّت و دستگیره استوار و ریسمان سخت و ماییم که خداوند به دوستی با ما فرمان داده است : «پس از حق ، جز گم راهی چه خواهد بود؟ پس چگونه [از حق] باز گردانده می شوید؟» .
.
ص: 542
عنه صلی الله علیه و آله فی صِفَهِ عَلِیٍّ علیه السلام :هُوَ سَیِّدُ الأَوصِیاءِ ، اللُّحوقُ بِهِ سَعادَهٌ ، وَالمَوتُ فی طاعَتِهِ شَهادَهٌ ، وَ اسمُهُ فِی التَّوراهِ مَقرونٌ إلَی اسمِی ، وزَوجَتُهُ الصِّدّیقَهُ الکُبرَی ابنَتی ، وَابناهُ سَیِّدا شَبابِ أهلِ الجَنَّهِ ابنایَ ، وهُوَ وهُما وَالأَئِمَّهُ بَعدَهُم حُجَجُ اللّهِ عَلی خَلقِهِ بَعدَ النَّبِیّینَ ، وهُم أبوابُ العِلمِ فی اُمَّتی ، مَن تَبِعَهُم نَجا مِنَ النّارِ ، ومَنِ اقتَدی بِهِم هُدِیَ إلی صِراطٍ مُستَقیمٍ ، لَم یَهَبِ اللّهُ عز و جل مَحَبَّتَهُم لِعَبدٍ إلّا أدخَلَهُ اللّهُ الجَنَّهَ . (1)
عنه صلی الله علیه و آله :إنّا أهلَ البَیتِ أهلُ بَیتِ الرَّحمَهِ ، وشَجَرَهُ النُّبُوَّهِ ، ومَوضِعُ الرِّسالَهِ ، ومُختَلَفُ المَلائِکَهِ ، ومَعدِنُ العِلمِ . (2)
الإمام علیّ علیه السلام :خُصِّصنا بِخَمسَهٍ : بِفَصاحَهٍ ، وصَباحَهٍ ، وسَماحَهٍ ، ونَجدَهٍ ، وحُظوَهٍ عِندَ النِّساءِ . (3)
.
1- .الأمالی للصدوق : ص 74 ح 42 عن جابر ، مشارق أنوار الیقین : ص 56 نحوه ، بحار الأنوار : ج 38 ص 92 ح 6 .
2- .بصائر الدرجات : ص 56 ح 1 عن الضحّاک بن مزاحم و ص 58 ح 8 عن علیّ بن جعفر عن أخیه الإمام الکاظم عن أبیه علیهماالسلام عنه صلی الله علیه و آله ، الکافی : ج 1 ص 221 ح 2 عن إسماعیل بن أبی زیاد عن الإمام الصادق عن أبیه علیهماالسلام ، بحار الأنوار : ج 26 ص 246 ح 11 ؛ اُسد الغابه : ج 3 ص 292 عن ابن عبّاس من دون إسنادٍ إلی أحدٍ من أهل البیت علیهم السلام نحوه .
3- .الخصال : ص 286 ح 40 ، بحار الأنوار : ج 41 ص 131 ح 44 .
ص: 543
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در توصیف علی علیه السلام :او سَرور اوصیاست . پیوستن به او، نیک بختی است و مرگِ در راه فرمانبری از او، شهادت است . نام او در تورات ، کنار نام من است . همسر او صدّیقه کبرا ، دختر من است . دو پسرِ او ، سَروران جوانان بهشتی ، دو پسر من اند . او با آن دو و امامانِ پس از ایشان، حجّت های خدا بر خلق او پس از پیامبران اند . آنها درهای دانش در میان امّت من اند . هر که از ایشان پیروی کند ، از آتش رهایی می یابد و هر که به آنها اقتدا کند ، به راه راست هدایت می شود . خداوند عز و جل، محبّت آنها را به بنده ای نبخشیده ، مگر آن که او را در بهشت وارد کرده است .
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ما اهل بیت ، شجره نبوّت و جایگاه رسالت و مکان آمد و شدِ فرشتگان و کان دانشیم .
امام علی علیه السلام :پنج سرشت ، تنها از آنِ ماست : گشاده زبانی ، زیبایی ، گذشت ، دلیری و منزلت نزد زنان .
.
ص: 544
عنه علیه السلام لَمّا سُئِلَ عَن قُرَیشٍ :أمّا بَنو مَخزومٍ فَرَیحانَهُ قُرَیشٍ ، نُحِبُّ حَدیثَ رِجالِهِم ، وَالنّکاحَ فی نِسائِهِم . وأمّا بَنو عَبدِ شَمسٍ فَأَبعَدُها رَأیا ، وأمنَعُها لِما وَراءَ ظُهورِها . وأمّا نَحنُ فَأَبذَلُ لِما فی أیدینا ، وأسمَحُ عِندَ المَوتِ بِنُفوسِنا ، وهُم أکثَرُ وأمکَرُ وأنکَرُ ، ونَحنُ أفصَحُ وأنصَحُ وأصبَحُ . (1)
عنه علیه السلام فی خُطبَهٍ یَذکُرُ فیها فَضائِلَ أهلِ البَیتِ علیهم السلام :فیهِم کَرائِمُ القُرآنِ ، وهُم کُنوزُ الرَّحمنِ ، إن نَطَقوا صَدَقوا ، وإن صَمَتوا لَم یُسبَقوا . (2)
عنه علیه السلام :تَاللّهِ ، لَقَد عُلِّمتُ تَبلیغَ الرِّسالاتِ ، وإتمامَ العِداتِ ، وتَمامَ الکَلِماتِ ، وعِندَنا أهلَ البَیتِ أبوابُ الحِکَمِ ، وضِیاءُ الأَمرِ . (3)
عنه علیه السلام :بِنَا اهتَدَیتُم فِی الظَّلماءِ ، وتَسَنَّمتُم (4) ذُروَهَ العَلیاءِ ، وبِنا أفجَرتُم عَنِ السِّرارِ . وُقِرَ سَمعٌ لم یَفقَهِ الواعِیَهَ ، وکَیفَ یُراعِی النَّبأَهَ (5) مَن أصَمَّتهُ الصَّیحَهُ ؟! رُبِطَ جَنانٌ لَم یُفارِقهُ الخَفَقانُ . (6)
عنه علیه السلام :ألا وإنّا أهلَ البَیتِ أبوابُ الحِکَمِ ، وأنوارُ الظُّلَمِ ، وضِیاءُ الاُمَمِ . (7)
عنه علیه السلام :نَحنُ أنوارُ السَّماواتِ وَالأَرضِ ، وسُفُنُ النَّجاهِ ، وفینا مَکنونُ العِلمِ ، وإلَینا مَصیرُ الاُمورِ ، وبِمَهدِیِّنا تُقطَعُ الحُجَجُ ، فَهُوَ خاتَمُ الأَئِمَّهِ ، ومُنقِذُ الاُمَّهِ ، ومُنتَهَی النّورِ ، وغامِضُ السِّرِّ ، فَلیَهنَ مَنِ استَمسَکَ بِعُروَتِنا ، وحُشِرَ عَلی مَحَبَّتِنا . (8)
.
1- .نهج البلاغه : الحکمه 120 ، بحار الأنوار : ج 34 ص 343 ح 1163 .
2- .نهج البلاغه : الخطبه 154 ، بحار الأنوار : ج 26 ص 266 ح 53 .
3- .نهج البلاغه : الخطبه 120 ، بشاره المصطفی : ص 202 ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 2 ص 38 عن حنش الکنانی وکلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج 34 ص 221 ح 993 ، وراجع : کنز العمّال : ج 14 ص 594 ح 39679 .
4- .تَسَنَّمَ الشیء : عَلاهُ (لسان العرب : ج 12 ص 306 «سنم») .
5- .النَبأَهُ : الصوت الخفیّ (لسان العرب : ج 1 ص 164 «نبأ») .
6- .نهج البلاغه : الخطبه 4 ، عیون الحکم والمواعظ : ص 196 ح 4006 نحوه ، بحار الأنوار : ج 32 ص 237 ح 190 نقلاً عن الإرشاد .
7- .غرر الحکم : ج 2 ص 341 ح 2786 .
8- .تذکره الخواص : ص 130 عن أحمد بن عبد اللّه الهاشمیّ عن الإمام العسکریّ علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 77 ص 300 ح 6 ؛ مروج الذهب : ج 1 ص 33 نحوه .
ص: 545
امام علی علیه السلام هنگامی که از در باره اوصاف قریش پرسیدند :امّا بنی مخزوم ، گل خوش بوی قریش اند . هم صحبتی با مردانشان و زناشویی با زنانشان را دوست داریم . امّا بنی عبد شمس ، دوراندیش ترینِ قریش اند و در حمایت و نگهداری آنچه پشت سرشان دارند ، استوارترند . و امّا ما در آنچه را که در دستمان است، بخشنده تریم و به جان دادن هنگام مرگ، سخاوتمندتریم و ایشان (بنی عبد شمس) بیشترند و فریبنده تر و زشت روتر و ما فصیح تر و نیکخواه تر و خوش روتریم .
امام علی علیه السلام در سخنانی که در باره فضایل اهل بیت علیهم السلام بیان نمود :[آیاتِ مدح و ]منقبت قرآن، در باره ایشان نازل شده و آنان گنج های خداوند بخشنده اند . اگر به گفتارْ لب بگشایند ، راست می گویند و اگر خاموش باشند ، دیگری بر آنان پیشی نمی گیرد .
امام علی علیه السلام :سوگند به خدا ، رساندن پیغام ها و وفا به وعده ها و همه معانی را یاد گرفتم . ابواب علم و معرفت و راه روشن ، در نزد ما اهل بیت است .
امام علی علیه السلام :آن هنگام که در تاریکی [گم راهی و نادانی] بودید ، به وسیله ما به راه راست قدم نهادید و بر کوهان بلندی سوار شدید ، و به واسطه ما از تیرگی [شب]، داخل روشنایی [صبح] گشتید . کر باد گوشی که از فریاد راه نما، پند نگرفته است! چگونه گوشی که از صدای رسا سنگین و کر گشته ، صدای آهسته را می شنود ؟ و [چگونه ]دلی که از خوف خدا مضطرب و نگران است ، مطمئن باشد؟
امام علی علیه السلام :آگاه باشید ! ما اهل بیت، درهای حکمت و پرتو تاریکی ها و نور امّت هاییم.
امام علی علیه السلام :ما نورهای آسمان ها و زمین، و کشتی های نجاتیم . نهفته های دانش ، در میان ماست و سرنوشت امور ، در دست ماست . با مهدیِ ماست که حجّت ها تمام می شوند و اوست خاتم امامان و رهایی بخش امّت و پایانه روشنی و سرّ سَر به مُهر . پس خوش حال باشد کسی که به حلقه ما چنگ در می زند و بر محبّت ما بر انگیخته می شود !
.
ص: 546
عنه علیه السلام :أیُّهَا النّاسُ ! نَحنُ أبوابُ الحِکمَهِ ، ومَفاتیحُ الرَّحمَهِ ، وسادَهُ الاُمَّهِ ، واُمَناءُ الکِتابِ ، وفَصلُ الخِطابِ ، وبِنا یُثیبُ اللّهُ ، وبِنا یُعاقِبُ . (1)
بصائر الدرجات عن أبی حمزه الثّمالی :خَطَبَ أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام فَحَمِدَ اللّهَ وأثنی عَلَیهِ ، ثُمَّ قالَ : إنَّ اللّهَ اصطَفی مُحَمَّدا صلی الله علیه و آله بِالرِّسالَهِ وأنبَأَهُ بِالوَحیِ ، وأنالَ فِی النّاسِ وأنالَ ، وفینا أهلَ البَیتِ مَعاقِلُ (2) العِلمِ وأبوابُ الحِکمَهِ وضِیاءُ الأَمرِ ، فَمَن یُحِبُّنا مِنکُم نَفَعَهُ إیمانُهُ ویُقبَلُ مِنهُ عَمَلُهُ ، ومَن لَم یُحِبَّنا مِنکُم لَم یَنفَعهُ إیمانُهُ ولا یُقبَلُ مِنهُ عَمَلُهُ . (3)
فاطمه الزّهراء علیهاالسلام مِن کلامٍ لَها تُخاطِبُ فیهِ أبا بَکرٍ وعُمَرَ وجَماعَهً مِنَ المُهاجِرینَ وَالأَنصارِ :فَرَضَ اللّهُ الإِیمانَ تَطهیرا لَکُم مِنَ الشِّرکِ ... وطاعَتَنا نِظاما ، وإمامَتَنا أمنا مِنَ الفُرقَهِ ، وحُبَّنا عِزّا لِلإِسلامِ ... لا نَبرَحُ نَأمُرُکُم وتَأمُرونَ حَتّی دارَت لَکُم بِنا رَحَی الإِسلامِ ، ودَرَّ حَلَبُ الأَنامِ ، وخَضَعَت نَعرَهُ الشِّرکِ ، وباخَت (4) نیرانُ الحَربِ ، وهَدَأَت دَعوَهُ الهَرجِ ، وَاستَوسَقَ نِظامُ الدّینِ . (5)
.
1- .مشارق أنوار الیقین : ص 51 عن أبی سعید الخدریّ ، بحار الأنوار : ج 26 ص 260 ح 37 .
2- .مَعاقِلُ : حُصون (النهایه : ج 3 ص 281 «عقل») .
3- .بصائر الدرجات : ص 365 ح 12 ، بحار الأنوار : ج 27 ص 181 ح 31 .
4- .باخت : سکنت وفترت (لسان العرب : ج 3 ص 9 «بَوَخَ») .
5- .بلاغات النساء : ص 28 عن زید بن علیّ عن عمّته زینب علیهاالسلام ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 3 ص 567 ح 4940 عن جابر عن زینب بنت علیّ علیهماالسلام ، الاحتجاج : ج 1 ص 258 و 271 ح 49 عن عبد اللّه بن الحسن عن أبیه عن جدّه الإمام الحسن علیه السلام ، دلائل الإمامه : ص 113 ح 36 عن زید بن علیّ عن آبائه علیهم السلام ، کشف الغمّه : ج 2 ص 109 کلّها نحوه وراجع : المناقب لابن شهرآشوب : ج 2 ص 207 .
ص: 547
امام علی علیه السلام :ای مردم! ماییم درهای حکمت و کلیدهای رحمت و سَروران امّت و معتمدان قرآن و سخن پایانی . خداوند به سبب ما پاداش می دهد و به سبب ما کیفر می کند .
بصائر الدرجات به نقل از ابو حمزه ثمالی :امیر مؤمنان علیه السلام خطبه خواند و خدا را ستود و ستایش کرد و سپس فرمود : «همانا خداوند ، محمّد صلی الله علیه و آله را برای رسالت بر انگیخت و او را با وحی، آگاه ساخت و سنگرهای دانش و دروازه های حکمت و پرتو امور را در میان مردم و ما اهل بیت قرار داد . پس هر که از شما ما را دوست بدارد ، ایمانش بدو سود می رساند و عملش پذیرفته می گردد و هر که از شما ما را دوست نداشته باشد ، ایمانش به او سود نمی رساند و عملش پذیرفته نمی گردد» .
فاطمه علیهاالسلام در کلامی که در آن ، ابو بکر ، عمر و گروهی از مهاجران و انصار را مخاطب قرار می دهد :خداوند ، ایمان را بر شما واجب کرده تا از شرک پاک شوید... و فرمانبری از ما را واجب کرده تا نظام یابید و پیشوایی ما را واجب کرده تا از پراکندگی امان یابید... . ما پیوسته به شما فرمان می داده ایم و شما فرمان می بردید، تا این که آسیای اسلام با ما به گردش در آمد و باران برکات بر مردم فرو بارید و نعره شرک فرو نشست و آتش جنگ، خاموشی گرفت و دعوت هرج و مرج ، به آرامی گرایید و سامانه دین نظم یافت .
.
ص: 548
عنها علیهاالسلام :اِتَّقُوا اللّهَ حَقَّ تُقاتِهِ ... نَحنُ وَسیلَتُهُ فی خَلقِهِ ، ونَحنُ خاصَّتُهُ ، ومَحَلُّ قُدسِهِ ، ونَحنُ حُجَّتُهُ فی غَیبِهِ ، ونَحنُ وَرَثَهُ أنبِیائِهِ . (1)
الإمام الحسین علیه السلام فی یَومِ عاشوراءَ : أنَا ابنُ عَلِیِّ الخَیرِ مِن آلِ هاشِمٍکَفانی بِهذا مَفخَرًا حینَ أفخَرُ وجَدّی رَسولُ اللّهِ أکرَمُ خَلقِهِونَحنُ سِراجُ اللّهِ فِی الأَرضِ یَزهَرُ وفاطِمُ اُمّی مِن سُلالَهِ أحمَدَوعَمِّیَ یُدعی ذَا الجَناحَینِ جَعفَرُ وفینا کِتابُ اللّهِ اُنزِلَ صادِقًاوفینَا الهُدی وَالوَحیُ بِالخَیرِ یُذکَرُ ونَحنُ أمانُ اللّهِ لِلخَلقِ کُلِّهِمُنُسِرُّ بِهذا فِی الأَنامِ ونَجهَرُ ونَحنُ وُلاهُ الحَوضِ نَسقی وَلِیَّنابِکَأسِ رَسولِ اللّهِ ما لَیسَ یُنکَرُ وشیعَتُنا فِی النّاسِ أکرَمُ شیعَهٍومُبغِضُنا یَومَ القِیامَهِ یَخسَرُ (2)
الإمام زین العابدین علیه السلام مِن خُطبَهٍ لَهُ فی مَجلِسِ یَزیدَ :أیُّهَا النّاسُ ! اُعطینا سِتّا ، وفُضِّلنا بِسَبعٍ : اُعطینَا العِلمَ ، وَالحِلمَ ، وَالسَّماحَهَ ، وَالفَصاحَهَ ، وَالشَّجاعَهَ ، وَالَمحَبَّهَ فی قُلوبِ المُؤمِنینَ . وفُضِّلنا بِأَنَّ مِنَّا النَّبِیَّ الُمختارَ مُحَمَّدا صلی الله علیه و آله ، ومِنَّا الصِّدّیقُ ، ومِنَّا الطَیّارُ ، ومِنّا أسدُ اللّهِ وأسَدُ الرَّسولِ ، ومِنّا سَیِّدَهُ نِساءِ العالَمینَ فاطِمَهُ البَتولُ ، ومِنّا سِبطا هذِهِ الاُمَّهِ وسَیِّدا شَبابِ أهلِ الجَنَّهِ . (3)
عنه علیه السلام فی صِفَهِ أهلِ البَیتِ علیهم السلام :مِن فُروعِ الشَّجَرَهِ المُبارَکَهِ ، وبَقایَا الصَّفوَهِ الَّذینَ أذهَبَ اللّهُ عَنهُمُ الرِّجسَ وطَهَّرَهُم تَطهیرا ، وبَرَأَهُم مِنَ الآفاتِ ، وَافتَرَضَ مَوَدَّتَهُم فِی الکِتابِ . هُمُ العُروَهُ الوُثقی ، وهُم مَعدِنُ التُّقیوخَیرُ حِبالِ العالَمینَ وَثیقُها (4)
.
1- .شرح نهج البلاغه لابن أبی الحدید : ج 16 ص 211 عن عبد اللّه بن الحسن بن الحسن و عن جابر الجعفی عن الإمام الباقر علیه السلام وعن زینب علیهاالسلام ؛ دلائل الإمامه : ص 114 ح 36 عن زید بن علیّ عن آبائه علیهم السلام نحوه .
2- .المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 80 ، الاحتجاج : ج 2 ص 103 ح 168 ، مطالب السؤول : ج 2 ص 60 نحوه ، بحار الأنوار : ج 45 ص 49 ح 324 .
3- .مقتل الحسین للخوارزمی : ج 2 ص 69 ؛ بحار الأنوار : ج 45 ص 138 .
4- .کشف الغمّه : ج 2 ص 311 ، بحار الأنوار : ج 27 ص 194 ح 52 .
ص: 549
فاطمه علیهاالسلام :پروامندی از خدا را آن گونه که باید ، در پیش گیرید... . ما وسیله خداییم در میان بندگانش و ما خواصّ اوییم و ما جایگاه قدس اوییم و ما حجّت او در غیب اوییم و ما وارثان پیامبرانیم .
امام حسین علیه السلام در روز عاشورا :من پسرِ علی، برگزیده خاندان هاشم هستم . برای به خود بالیدن ، همین افتخار برایم کافی است . نیای من ، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله است که بهترینِ خلق خداست. ما چراغ خداییم که در زمین می درخشد . فاطمه ، مادر من است که از سلاله احمد است. عموی من جعفر است که «دارنده دو بال» نامیده می شود . کتاب خدا در میان ما به حق نازل شد. هدایت در میان ماست و وحی ، از ما به نیکی یاد می کند . ما امان خداییم برای همه خلایق و این را در میان مردم ، پنهان و پیدا می گوییم . ماییم عهده داران حوض کوثر که دوستان خود را سیراب می کنیم با جام پیامبر خدا و این چیزی است که هرگز انکار نمی شود . طرفداران ما در میان مردم ، بهترین ها هستند و بدخواه ما ، در روز رستاخیز، زیان می کند .
امام زین العابدین علیه السلام در سخنرانی ای در مجلس یزید :ای مردم! به ما شش سرشت بخشیده شده و به هفت امر فضیلت داده شده ایم . به ما علم ، بردباری ، گذشت ، گشاده زبانی ، دلیری و محبّت در دل مؤمنان بخشیده شده است، و برتری داده شده ایم به این که پیامبرِ برگزیده ، محمّد صلی الله علیه و آله ، از ماست و صدّیق، از ماست و طیّار، از ماست و شیر خدا و شیر پیامبر، از ماست و سَرور بانوان جهان ، فاطمه بتول، از ماست و دو نوه این امّت و سالار جوانان بهشتی، از مایند .
امام زین العابدین علیه السلام در توصیف اهل بیت علیهم السلام :آنها از شاخه های شجره مبارک و باقی مانده برگزیدگانی هستند که خداوند ، هر گونه پلشتی را از آنها زدوده و کاملاً پاکشان گردانیده و از آفات، مبرّایشان داشته و دوستی با آنها را در کتابش واجب کرده است . آنها دستاویز استوار و کان پرهیزگاری و نیکو ریسمانی استوار برای جهانیان اند .
.
ص: 550
الإمام الباقر علیه السلام :نَحنُ حُجَّهُ اللّهِ ، ونَحنُ بابُ اللّهِ ، ونَحنُ لِسانُ اللّهِ ، ونَحنُ وَجهُ اللّهِ ، ونَحنُ عَینُ اللّهِ فی خَلقِهِ ، ونَحنُ وُلاهُ أمرِ اللّهِ فی عِبادِهِ . (1)
عنه علیه السلام :نَحنُ أهلُ بَیتِ الرَّحمَهِ ، وشَجَرَهُ النَّبُوَّهِ ، ومَعدِنُ الحِکمَهِ ، ومَوضِعُ المَلائِکَهِ ، ومَهبَطُ الوَحیِ . (2)
عنه علیه السلام :نَحنُ مَن بِنا یُفتَحُ ، وبِنا یُختَمُ ، ونَحنُ أئِمَّهُ الهُدی ، ونَحنُ مَصابیحُ الدُّجی ، ونَحنُ مَنارُ الهُدی ، ونَحنُ السّابِقونَ ، ونَحنُ الآخِرونَ . (3)
عنه علیه السلام :إنّا لَنَعرِفُ الرَّجُلَ إذا رَأَیناهُ بِحَقیقَهِ الإیمانِ وحَقیقَهِ النِّفاقِ . (4)
الإمام الصادق علیه السلام :نَحنُ قَومٌ فَرَضَ اللّهُ عز و جل طاعَتَنا ، لَنَا الأَنفالُ (5) ، ولَنا صَفوُ المالِ ، ونَحنُ الرّاسِخونَ فِی العِلمِ ، ونَحنُ الَمحسودونَ الَّذینَ قالَ اللّهُ : «أَمْ یَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَی مَآ ءَاتَاهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ» (6) . (7)
.
1- .الکافی : ج 1 ص 145 ح 7 ، بصائر الدرجات : ص 61 ح 1 ، الخرائج والجرائح : ج 1 ص 288 ح 21 کلّها عن أسود بن سعید ، بحار الأنوار : ج 25 ص 384 ح 40 .
2- .الإرشاد : ج 2 ص 168 ، الخرائج والجرائح : ج 2 ص 892 ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 206 ، کشف الغمّه : ج 2 ص 340 ، روضه الواعظین : ص 227 ، بحار الأنوار : ج 46 ص 288 ح 11 .
3- .کمال الدین : ص 206 ح 20 ، الأمالی للطوسی : ص 654 ح 1354 ، بصائر الدرجات : ص 63 ح 10 ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 206 کلّها عن خیثمه ، بحار الأنوار : ج 26 ص 248 ح 18 .
4- .الکافی : ج 1 ص 438 ح 2 ، الاختصاص : ص 278 ، المناقب لابن شهرآشوب: ج 4 ص 188 کلّها عن جابر بن یزید ، عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 227 ح 1 ، بصائر الدرجات : ص 118 ح 1 کلاهما عن عبد الرحمن بن أبی نجران عن الإمام الرضا علیه السلام ، بحار الأنوار : ج 23 ص 313 ح 20 نقلاً عن تفسیر فرات .
5- .الأنفال : الغَنائِمُ ، وهو ما یحصل للمسلمین بغیر قتال (مفردات ألفاظ القرآن : ص 820 «نقل») .
6- .النساء : 54 .
7- .الکافی : ج 1 ص 186 ح 6 ، تهذیب الأحکام : ج 4 ص 132 ح 367 ، تفسیر العیّاشی : ج 1 ص 247 ح 155 ، بصائر الدرجات : ص 202 ح 1 ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 1 ص 285 کلّها عن أبی الصباح الکنانی ، بحار الأنوار : ج 23 ص 194 ح 20 .
ص: 551
امام باقر علیه السلام :ما حجّت خداییم. ما درِ خداییم. ما زبان خداییم. ما وجه خداییم . ما چشم خدا در میان مردمیم. ما عهده داران امر خدا در میان بندگان اوییم .
امام باقر علیه السلام :ما ، اهل خانه رحمت، و درخت نبوّت و معدن حکمت و جایگاه فرشتگان و مکان فرو آمدن وحی ایم .
امام باقر علیه السلام :ما کسانی هستیم که با ما آغاز و با ما پایان می پذیرد. ما، امامانِ هدایت و چراغ های تاریکی و گل دسته راه نمایی هستیم. ماییم نخستینیان و پایانیان.
امام باقر علیه السلام :ما هر گاه فردی را ببینیم، حقیقت ایمان وحقیقت نفاق را در او در می یابیم.
امام صادق علیه السلام :ما گروهی هستیم که خداوند عز و جل فرمانبری از ما را واجب کرده است . انفال (1) و برگزیده اموال، از آنِ ماست . ما راسخانِ در دانشیم . ما آن گرفتاران حسادت دیگرانیم که خداوند در باره آنها فرموده : «یا مردم بر آنها به سبب آنچه خداوند از فضلِ خود بدیشان داده ، حسادت می ورزند» .
.
1- .انفال ، به غنائمی گفته می شود که بدون جنگ به دست مسلمانان افتاده باشند .
ص: 552
عنه علیه السلام :إنّا أهلُ بَیتٍ عِندَنا مَعاقِلُ العِلمِ ، وآثارُ النُّبُوَّهِ ، وعِلمُ الکِتابِ ، وفَصلُ ما بَینَ النّاسِ . (1)
عنه علیه السلام :إنَّ اللّهَ عز و جل أوضَحَ بِأَئِمَّهِ الهُدی مِن أهلِ بَیتِ نَبِیِّنا عَن دینِهِ ، وأبلَجَ بِهِم عَن سَبیلِ مِنهاجِهِ ، وفَتَحَ بِهِم عَن باطِنِ یَنابِیعِ عِلمِهِ . (2)
عنه علیه السلام :نَحنُ شَجَرَهُ النُّبُوَّهِ ، وبَیتُ الرَّحمَهِ ، ومَفاتیحُ الحِکمَهِ ، ومَعدِنُ العِلمِ ، ومَوضِعُ الرِّسالَهِ ، ومُختَلَفُ المَلائِکَهِ ، ومَوضِعُ سِرِّ اللّهِ ، ونَحنُ وَدیعَهُ اللّهِ فی عِبادِهِ ، ونَحنُ حَرَمُ اللّهِ الأَکبَرُ ، ونَحنُ ذِمَّهُ اللّهِ ، ونَحنُ عَهدُ اللّهِ . فَمَن وَفی بِعَهدِنا فَقَد وَفی بِعَهدِ اللّهِ ، ومَن خَفَرَها (3) فَقَد خَفَرَ ذِمَّهَ اللّهِ وعَهدَهُ . (4)
عنه علیه السلام :نَحنُ شَجَرَهُ النُّبُوَّهِ ، ومَعدِنُ الرِّسالَهِ ، ومُختَلَفُ المَلائِکَهِ ، ونَحنُ عَهدُ اللّهِ وذِمَّتُهُ ، ونَحنُ ودائِعُ اللّهِ وحُجَّتُهُ . (5)
عنه علیه السلام :نَحنُ حُجَّهُ اللّهِ فی عِبادِهِ ، وشُهَداؤُهُ عَلی خَلقِهِ ، واُمَناؤُهُ عَلی وَحیِهِ ، وخُزّانُهُ عَلی عِلمِهِ ، ووَجهُهُ الَّذی یُؤتی مِنهُ ، وعَینُهُ فی بَرِیَّتِهِ ، ولِسانُهُ النّاطِقُ ، وقَلبُهُ الواعی ، وبابُهُ الَّذی یَدُلُّ عَلَیهِ . ونَحنُ العالِمونَ بِأَمرِهِ ، وَالدّاعونُ إلی سَبیلِهِ. بِنا عُرِفَ اللّهُ ، وبِنا عُبِدَ اللّهُ . نَحنُ الأَدِلّاءُ عَلَی اللّهِ ، ولَولانا ما عُبِدَ اللّهُ . (6)
.
1- .الاختصاص : ص 309 ، بصائر الدرجات : ص 363 ح 4 وفیه «ذلک» بدل «الناس» وکلاهما عن الحسن بن یحیی ، بحار الأنوار : ج 2 ص 215 ح 4 .
2- .الکافی : ج 1 ص 203 ح 2 ، الغیبه للنعمانی : ص 224 ح 7 کلاهما عن إسحاق بن غالب ، بحار الأنوار : ج 25 ص 150 ح 25 .
3- .حَفَرَ : أی نقض عَهدَهُ وغدر (اُنظر : مجمع البیان : ج 1 ص 528 «خفر») .
4- .الکافی : ج 1 ص 221 ح 3 ، بصائر الدرجات : ص 57 ح 6 کلاهما عن خیثمه ، بحار الأنوار : ج 26 ص 245 ح 8 .
5- .تفسیر القمّی : ج 2 ص 228 عن شهاب بن عبد ربّه ، بحار الأنوار : ج 24 ص 87 ح 2 .
6- .التوحید : ص 152 ح 9 عن ابن أبی یعفور ، بحار الأنوار : ج 26 ص 260 ح 38 .
ص: 553
امام صادق علیه السلام :ما خاندانی هستیم که سنگرهای دانش و نشانه های نبوّت و آگاهی از قرآن و داوری بین مردم ، در میان ما نهاده شده است .
امام صادق علیه السلام :خداوند عز و جل با امامانِ هدایت که از خاندان پیامبر ما هستند ، از دینش پرده بر داشته و با آنها راه روشنش را آشکار نموده و با ایشان کلید از نهفته های دانشش بر گرفته است .
امام صادق علیه السلام :ما ، درخت نبوّت و خانه رحمت و کلیدهای حکمت و کان دانش و جایگاه رسالت و مکان آمد و شدِ فرشتگان و جای اسرار الهی هستیم . ما سپرده خدا در میان بندگان اوییم. ما حرم بزرگ خداییم. ما پیمان خداییم . پس هر کس به پیمان ما وفا کند ، به پیمان خدا وفا کرده و هر که آن را پاس ندارد ، عهد و پیمان خدا را پاس نداشته است .
امام صادق علیه السلام :ما ، درخت نبوّت و کان رسالت و جایگاه آمد و شدِ فرشتگان و عهد و پیمان خداییم . ماییم سپرده های خدا و حجّت او .
امام صادق علیه السلام :ما حجّت خداییم در میان بندگانش و گواهان او در میان خلایقش و معتمدان او در وحیَش و گنجوران او در دانشش و وجه او که بدان روی می آورند و چشم او در میان مردم و زبان گویای او و دل دیده ور او و دری که بدان هدایت می کند . ماییم آگاهان از امر او و دعوتگران به راهش . خدا با ما شناخته و با ما پرستیده می شود . ما ره نمایان به سوی خداییم و اگر ما نمی بودیم ، خداوند پرستش نمی شد .
.
ص: 554
عنه علیه السلام :نَحنُ أصلُ کُلِّ خَیرٍ ، ومِن فُروعِنا کُلُّ بِرٍّ ، فَمِنَ البِرِّ : التَّوحیدُ ، وَالصَّلاهُ ، وَالصِّیامُ ، وکَظمُ الغَیظِ ، وَالعَفوُ عَنِ المُسیءِ ، ورَحمَهُ الفَقیرِ ، وتَعَهُّدُ الجارِ ، وَالإِقرارُ بِالفَضلِ لِأَهلِهِ . وعَدُوُّنا أصلُ کُلِّ شَرٍّ ، ومِن فُروعِهِم کُلُّ قَبیحٍ وفاحِشَهٍ ، فَمِنهُمُ : الکَذِبُ ، وَالبُخلُ ، وَالَّنمیمَهُ ، وَالقَطیعَهُ ، وأکلُ الرِّبا ، وأکلُ مالِ الیَتیمِ بِغَیرِ حَقِّهِ ، وتَعَدِّی الحُدودِ الَّتی أمَرَ اللّهُ ، ورُکوبُ الفَواحِشِ ما ظَهَرَ مِنها وما بَطَنَ ، وَالزِّنا ، وَالسَّرِقَهُ ، وکُلُّ ما وافَقَ ذلِکَ مِنَ القَبیحِ . فَکَذَبَ مَن زَعَمَ أنَّهُ مَعَنا وهُوَ مُتَعَلِّقٌ بِفُروعِ غَیرِنا . (1)
الإمام الکاظم علیه السلام :نَحنُ مِفتاحُ الکِتابِ ، فَبِنا نَطَقَ العُلَماءُ ، ولَولا ذلِکَ لَخَرِسوا . (2)
الإمام الرضا علیه السلام :نَحنُ حُجَجُ اللّهِ فی خَلقِهِ ، وخُلَفاؤُهُ فی عِبادِهِ ، واُمَناؤُهُ عَلی سِرِّهِ . ونَحنُ کَلِمَهُ التَّقوی ، وَالعُروَهُ الوُثقی . (3)
عنه علیه السلام :نَحنُ آلَ مُحَمَّدٍ النَّمَطُ (4) الأَوسَطُ ، الَّذی لا یُدرِکُنا الغالی ولا یَسبِقُنَا التّالِی . (5)
.
1- .الکافی : ج 8 ص 242 ح 336 ، شرح الأخبار : ج 3 ص 9 ح 930 نحوه وکلاهما عن عبد اللّه بن مسکان ، تأویل الآیات الظاهره : ج 1 ص 20 ح 3 عن الفضل بن شاذان ، بحار الأنوار : ج 24 ص 303 ح 15 .
2- .الاختصاص : ص 90 عن أبی المغرا ، بحار الأنوار : ج 26 ص 257 ح 32 .
3- .کمال الدین : ص 202 ح 6 ، إرشاد القلوب : ص 417 نحوه وکلاهما عن إبراهیم بن أبی محمود ، بحار الأنوار : ج 23 ص 35 ح 59 .
4- .النمط : الطریقه من الطرائق ، والضرب من الضروب (النهایه : ج 5 ص 119 «نمط») .
5- .الکافی : ج 1 ص 101 ح 3 ، التوحید : ص 114 ح 13 کلاهما عن إبراهیم بن محمّد الخزّاز ومحمّد بن الحسین ، مجمع البحرین : ج 3 ص 1836 ، بحار الأنوار : ج 4 ص 40 ح 18 .
ص: 555
امام صادق علیه السلام :ما ریشه هر گونه خیری هستیم و هر نیکی، از شاخ و برِ ماست . از این نیکی هاست : یکتاپرستی ، نماز ، روزه ، فرو خوردن خشم ، گذشت از بدی کننده ، رَحم بر نادار ، پرداختن به کار همسایه ، اقرار به فضیلتِ فضیلت مندان . دشمن ما، ریشه هر گونه بدی است و هر زشتی و پلیدکاری ای، از شاخ و برِ ایشان است که از جمله آنهاست : دروغ ، تنگ چشمی ، سخن چینی ، گسستن پیوند ، رباخواری ، خوردن ناروای مال یتیم ، گذشتن از حدودی که خداوند بدان دستور داده است ، ارتکاب پنهان و پیدای پلیدکاری ، زنا ، دزدی و هر کار زشتی که با اینها همسو باشد . پس دروغ گفته است هر که گمان برده با ماست و به شاخه های دیگران چنگ افکنده است .
امام کاظم علیه السلام :ما کلید قرآن هستیم . علما در پرتو ما سخن می گویند و اگر این [کلید ]نبود ، هر آینه لال می شدند .
امام رضا علیه السلام :ما حجّت های خداییم در میان خلایق و جانشینان او در میان بندگانش و معتمدان او در اسرارش . ما کلمه تقوا و دستاویز استواریم .
امام رضا علیه السلام :ما خاندان محمّدیم و بر راهِ میانه ای قرار داریم که نه تندرو به ما می رسد و نه آن که از پس می آید ، از ما پیشی می گیرد .
.
ص: 556
عنه علیه السلام :إنّا أهلُ بَیتٍ یَتَوارَثُ أصاغِرُنا عَن أکابِرِنا القُذَّهَ بِالقُذَّهِ (1) . (2)
عنه علیه السلام :لَنا أعیُنٌ لا تُشبِهُ أعیُنَ النّاسِ ، وفیها نورٌ لَیسَ لِلشَّیطانِ فیها نَصیبٌ . (3)
الإمام الجواد علیه السلام :ما مِنّا إلّا وهُوَ قائِمٌ بِأَمرِ اللّهِ عز و جل ، وهادٍ إلی دینِ اللّهِ . (4)
عنه علیه السلام :نَحنُ خُزّانُ اللّهِ عَلی عِلمِهِ وغَیبِهِ وحِکمَتِهِ ، وأوصِیاءُ أنبِیائِهِ ، وعِبادٌ مُکرَمونَ . (5)
عنه علیه السلام :الحَمدُ للّهِِ الَّذی خَلَقَنا مِن نورِهِ بِیَدِهِ ، وَاصطَفانا مِن بَرِیَّتِهِ ، وجَعَلَنا اُمناءَهُ عَلی خَلقِهِ . (6)
الإمام الهادی علیه السلام :نَحنُ کَلِماتُ اللّه الَّتی لا تَنفَدُ ، وَلا تُدرَکُ فَضائِلُنا . (7)
.
1- .القذّه بضمّ القاف وفتح الذال : ریش السهم ، جمعها : القُذَذ ، یضرب مثلاً للشیئین یستویان ولا یتفاوتان (النهایه : ج 4 ص 28 «قذذ») .
2- .الکافی : ج 1 ص 320 ح 2 ، الإرشاد : ج 2 ص 276 ، الصراط المستقیم : ج 2 ص 166 ، بصائر الدرجات : ص 296 ح 4 کلّها عن معمّر بن خلّاد ، الخرائج والجرائح : ج 2 ص 899 ، بحار الأنوار : ج 26 ص 179 ح 62 نقلاً عن الاختصاص .
3- .الأمالی للطوسی : ص 245 ح 427 عن أبی هاشم داود بن القاسم بن إسحاق الجعفریّ ، بصائر الدرجات : ص 419 ح 1 عن محمّد بن مقرن ، بحار الأنوار : ج 24 ص 126 ح 3 .
4- .کمال الدین : ص 378 ح 2 ، الاحتجاج : ج 2 ص 481 ح 324 ، إعلام الوری : ج 2 ص 242 کلّها عن عبد العظیم الحسنی ، بحار الأنوار : ج 51 ص 157 ح 4 .
5- .الثاقب فی المناقب : ص 522 ح 455 عن علیّ بن أسباط .
6- .دلائل الإمامه : ص 384 ح 342 عن محمّد بن إسماعیل عن الإمام العسکریّ علیه السلام ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 387 .
7- .تحف العقول : ص 479 ، الاختصاص : ص 94 کلاهما عن موسی المبرقع ، الاحتجاج : ج 2 ص 499 ح 331 ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 404 کلّها نحوه ، تأویل الآیات الظاهره : ج 1 ص 440 ح 12 ، بحار الأنوار : ج 24 ص 174 ح 1 .
ص: 557
امام رضا علیه السلام :ما خاندانی هستیم که کوچک ترهای ما از بزرگ ترهامان ارث می برند ، بی هیچ گونه تفاوتی .
امام رضا علیه السلام :ما چشم هایی داریم که به چشم های مردم نمی مانَد و در آنها، نوری است و شیطان در آنها بهره ای ندارد .
امام جواد علیه السلام :از ما نیست، مگر کسی که به امر خداوند عز و جل کمر بسته و به سوی دین خدا هدایت می کند .
امام جواد علیه السلام :ما گنجوران خداوندیم در علم و غیب و حکمت او و اوصیای پیامبرانش و بندگان ارجمند او .
امام جواد علیه السلام :سپاس ، خدایی را که ما را با دست خود از نور خویش آفرید و از میان بندگانش ما را برگزید و ما را معتمدان در میان خلایقش قرار داد .
امام هادی علیه السلام :ما کلمات خدا هستیم که پایان نمی پذیرند و فضیلت های ما درک نمی شوند .
.
ص: 558
تهذیب الأحکام عن موسی بن عبد اللّه النّخعیّ :قُلتُ لِعَلِیِّ بنِ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیِّ بنِ موسَی بنِ جَعفَرِ ابنِ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ بنِ عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیهم السلام : عَلِّمنی یَابنَ رَسولِ اللّهِ قَولاً أقولُهُ بَلیغا کامِلاً إذا زُرتُ واحِدا مِنکُم ، فَقالَ : إذا صِرتَ إلَی البابِ فَقِف وَاشهَدِ الشَّهادَتَین ، وأنتَ عَلی غُسلٍ ... ثُمَّ قُل : السَّلامُ عَلَیکُم یا أهلَ بَیتِ النُّبُوَّهِ ، ومَعدِنَ الرِّسالَهِ ، ومُختَلَفَ المَلائِکَهِ ، ومَهبَطَ الوَحیِ ، ومَعدِنَ الرَّحمَهِ ، وخُزّانَ العِلمِ ، ومُنتَهَی الحِلمِ ، واُصولَ الکَرَمِ ، وقادَهَ الاُمَمِ ، وأولِیاءَ النِّعَمِ ، وعناصِرَ الأَبرارِ ، ودَعائِمَ الأَخیارِ ، وساسَهَ العِبادِ ، وأرکانَ البِلادِ ، وأبوابَ الإِیمانِ ، واُمَناءَ الرَّحمنِ ، وسُلالَهَ النَّبِیّینَ ، وصَفوَهَ المُرسَلینَ ، وعِترَهَ خِیَرَهِ رَبِّ العالَمینَ ، ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ ... . (1) أقول : راجع تمام الزیاره ، فإنّها من جوامع الکلم فی خصائص أهل البیت علیهم السلام .
الإمام العسکریّ علیه السلام :نَحنُ کَهفٌ لِمَنِ التَجَأَ إلَینا ، ونورٌ لِمَنِ استَضاءَ بِنا ، وعِصمَهٌ لِمَنِ اعتَصَمَ بِنا ، مَن أحَبَّنا کانَ مَعَنا فِی السَّنامِ الأَعلی ، ومَنِ انحَرَفَ عَنّا فَإِلَی النّارِ . (2)
الإمام المهدیّ علیه السلام فی صِفَهِ الأَوصِیاءِ :أحیی بِهِم دینَهُ ، وأتَمَّ بِهِم نورَهُ ، وجَعَلَ بَینَهُم وبَینَ إخوانِهِم وبَنی عَمِّهِم وَالأَدنَینَ فَالأَدنَینَ مِن ذَوی أرحامِهِم فُرقانا بَیِّنا ، یُعرَفُ بِهِ الحُجَّهُ مِنَ المَحجوجِ ، وَالإِمامُ مِنَ المَأمومِ ، بِأَن عَصَمَهُم مِنَ الذُّنوبِ ، وبَرَّأَهُم مِنَ العُیوبِ ، وطَهَّرَهُم مِنَ الدَّنَسِ ، ونَزَّهَهُم مِنَ اللَّبسِ (3) ، وجَعَلَهُم خُزّانَ عِلمِهِ ، ومُستَودَعَ حِکمَتِهِ ، ومَوضِعَ سِرِّهِ ، وأیَّدَهُم بِالدَّلائِلِ ، ولَولا ذلِکَ لَکانَ النّاسُ عَلی سَواءٍ ، ولَادَّعی أمرَ اللّهِ عز و جل کُلُّ أحَدٍ ، ولَما عُرِفَ الحَقُّ مِنَ الباطِلِ ، ولا العالِمُ مِنَ الجاهِلِ . (4)
.
1- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 95 ح 177 ، کتاب من لایحضره الفقیه : ج 2 ص 609 ح 3213 ، عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 272 ح 1 عن موسی بن عمران النخعی ، المزار الکبیر : ص 523 ، المختصر : ص 215 ح 282 ، بحار الأنوار : ج 102 ص 127 ح 4 .
2- .رجال الکشّی : ج 2 ص 814 ح 1018 ، المناقب لابن شهرآشوب : ج 4 ص 435 ، الخرائج والجرائح : ج 2 ص 740 ح 54 ، کشف الغمّه : ج 3 ص 211 کلّها عن محمّد بن الحسن بن میمون ، بحار الأنوار : ج 50 ص 299 ذیل ح 72 .
3- .اللِّبسُ : الخَلطُ (النهایه : ج 4 ص 225 «لبس») .
4- .الغیبه للطوسی : ص 288 ح 246 ، الاحتجاج : ج 2 ص 540 ح 343 کلاهما عن أحمد بن إسحاق ، بحار الأنوار : ج 25 ص 182 ح 4 .
ص: 559
توضیح
تهذیب الأحکام به نقل از موسی بن عبد اللّه نخعی :به علی بن محمّد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمّد بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب علیهم السلام (امام هادی علیه السلام ) گفتم : ای فرزند پیامبر خدا! به من کلامی بلیغ و کامل بیاموز که هر گاه به زیارت یکی از شما آمدم ، عرض کنم . فرمود : «هر گاه به در رسیدی ، بِایست و شهادتین بگو و این در حالی باشد که تو غسل کرده ای... . سپس بگو : سلام بر شما، ای خاندان نبوّت و معدن رسالت و جایگاه آمد و شدِ فرشتگان و مکان فرود آمدن وحی و کان رحمت و گنجوران دانش و پایان های خِرد و ریشه های کرامت و جلوداران امّت ها و ولیّ نعمت ها و بنیادهای نیکان و پایه های نیکوکاران و اداره کنندگان بندگان و بنیان های شهرها و درهای ایمان و معتمدان خدای رحمان و سلاله پیامبران و برگزیده رسولان و خاندان نیک خدای جهانیان و رحمت و برکات خدا بر شما باد!...» .
توضیحبه متن کامل این زیارت (زیارت «جامعه کبیره») مراجعه کنید که در بیان ویژگی های اهل بیت علیهم السلام ، جامع ترین سخنان را در بر دارد . (1)
امام عسکری علیه السلام :ما پناهگاهی هستیم برای کسی که به ما پناه آورَد و نوری هستیم برای آن که از ما پرتو طلبد و موجب مصونیت کسی هستیم که از ما پناه جوید . هر که ما را دوست بدارد ، در مراتب بالا با ما خواهد بود و هر که از راه ما کج گردد ، به سوی آتش ره خواهد برد .
امام مهدی علیه السلام در توصیف اوصیا :خداوند ، دین خود را با آنها احیا کرده و نورش را با آنها به کمال رسانده و میان آنها و برادرانشان و پسرعموهاشان و خویشان نزدیک و نزدیک ترشان فرقانی آشکار قرار داده است که با آن ، حجّت از آن که حجّت برای او آورده شده و امام از مأموم شناسایی می شود و این از آن روست که خداوند ، آنها را از هر گونه پلشتی مصون داشته و از عیوب، مبرّایشان کرده و از ناپاکی پاکشان گردانده و از در هم شدگی، منزّهشان داشته و آنها را گنجوران علم خود و مخزن حکمتش و جایگاه سرّش قرار داده است . خداوند ، آنها را با دلایل خود، تأیید کرده و اگر چنین نمی بود ، مردم همه یک سان بودند و هر کس مدّعی امر [ منصوب شدن از سوی ]خداوند عز و جلمی شد و دیگر حق از باطل و دانا از نادان شناخته نمی شد .
.
1- .نقد الرجال ، ج 3 ، ص 250 ، الرقم 77 ؛ خلاصه الأقوال ، ص 98 ، الرقم 34